ကုလသမဂ္ဂ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု ဆန့်ကျင်ရေး သဘောတူစာချုပ် (United Nation Convention Against Torture- UNCAT) အား မြန်မာနိုင်ငံမှ အရေးတကြီး လက်မှတ်ရေးထိုးရန် လိုအပ်

 နိဒါနျး

            လူခပျသိမျး၏ လှတျလပျမှု၊ တရားမြှတမှု၊ ငွိမျးခမြျးမှုတို့ကို အခွခေံ၍ လူသားတိုငျး တူညီမြှတသညျ့ အခှငျ့အရေးမြား ရနိုငျရနျ လှတျလပျစှာ ဖှငျ့ဟပွောဆိုနိုငျမှု၊ လှတျလပျစှာ သကျဝငျ ယုံကွညျနိုငျမှု၊ ကွောကျရှံ့ခွငျး၊ ခြို့ငဲ့ခွငျးတို့မှ ကငျးလှတျနိုငျရနျ ကမ်ဘာ့ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့ညီလာခံ အစညျးအဝေးကွီးက ၁၉၄၈ ခုနှဈ၊ ဒီဇငျဘာလ ၁ဝ ရကျနေ့တှငျ အပွညျပွညျဆိုငျရာ လူ့အခှငျ့အရေးကွညောစာတမျးကွီး ကို အတညျပွုခဲ့သညျ။ အပိုဒျပေါငျး ၃ဝ ပါရှိသော ထို စာတမျးတှငျ နိုငျငံတကာနှငျ့ ဆကျဆံမှု၊ ပွညျတှငျး လူ့အခှငျ့အရေး တနျးတူရရှိနိုငျဖို့ရနျ အုတျမွဈ တညျနိုငျစရေနျ၊ ဥပဒေ နှငျ့ နိုငျငံတိုငျးတှငျ အခွခေံ ဥပဒေ တညျဆောကျနိုငျရနျ ရညျရှယျရေးသားခဲ့ကွခွငျး ဖွဈသညျ။

နောကျပိုငျးတှငျ ပိုမိုထိရောကျ၍ အသေးစိတျအစီအမံမြား ရေးဆှဲထားသော လူ့အခှငျ့အရေးနှငျ့ ပတျသကျသညျ့ အပွညျပွညျဆိုငျရာ စာခြုပျစာတမျးမြား ရေးဆှဲ ပွဌာနျး၍ လိုကျနာကငြ့ျသုံး လာကွသညျ။

လူ့အခှငျ့အရေးနှငျ့ပတျသကျ၍ နိုငျငံတကာက အသိအမှတျပွုသော လူ့အခှငျ့အရေး ဆိုငျရာ အပွညျပွညျဆိုငျရာ စာခြုပျစာတမျး  (၉) ခုအနကျ မွနျမာနိုငျငံက ပါဝငျလကျမှတျရေး ထိုးထားသညျ့ သဘောတူ စာခြုပျ(၄) ခုမှာ  အမြိုးသမီးမြားအပေါျခှဲခွားဆကျဆံမှု (နညျးလမျး)မြား အားလုံးပပြောကျရေးဆိုငျရာသဘောတူစာခြုပျ (CEDAW) ၊ ကလေးသူငယျဆိုငျရာစာခြုပျ (CRC) ၊ မသနျစှမျးသူမြား အခှငျ့အရေးစာခြုပျ (CRPD) ၊ စီးပှားရေး၊ လူမှုရေးနှငျ့ ယဉျကြေးမှု အခှငျ့အရေး မြားဆိုငျရာအပွညျပွညျ ဆိုငျရာ သဘောတူစာခြုပျ (ICESCR) တို့ဖွဈသညျ။

ကမ်ဘာပေါျရှိနှိပျစကျညှဉျးပနျးမှုမြားကို ပိတျပငျရနျအတှကျ နိုငျငံတကာ သဘောတူညီခကြျ အနညျးဆုံး (၄) ခုရှိသညျ။ သို့သောျ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု ဆနျ့ကငြျရေးသဘောတူစာခြုပျ တခုတညျးသာ အစိုးရအား ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုကို ထိရောကျစှာ ပိတျပငျရနျအတှကျ မရှိမဖွဈလိုအပျသညျ့ ရှုထောငျ့မြားမှ ကွညျ့ရှုကာ အသေးစိတျပွငျဆငျမှုမြား နဈနာကွေးပေးရေးနှငျ့ တားဆီးခွငျးမြားကို လုပျဆောငျရနျ အထောကျအကူပေးသညျ့ စာခြုပျဖွဈသညျ။

ကုလသမဂ်ဂ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု ဆနျ့ကငြျရေး သဘောတူစာခြုပျ (United Nations Convention against Torture-UNCAT) သဘောတူညီခကြျစာခြုပျ

လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှုထဲတှငျ လူလူခငြျး အနိုငျကငြ့ျ ညှဉျးပနျး နှိပျစကျမှုမြားသညျ အဆိုးရှားဆုံးသော လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှုပငျဖွဈသညျ။  ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုသညျ မညျသညျ့အခွအေနမြေိုးတှငျမြှ တရားမြှတမှုရှိမညျမဟုတျပါ။

ဤအခွခေံကွောငျ့ ကမ်ဘာတလှားရှိ ညှငျးပနျးနှိပျစကျမှုမြားကို ကာကှယျ၊ ကုစားနိုငျရနျအတှကျ ကမ်ဘာ့ကုလသမဂ်ဂ အထှထှေညေီလာခံမှ ၁၉၈၄ ခုနှဈ ဒီဇငျဘာလ ၁ဝ ရကျနေ့တှငျ ဆုံးဖွတျခကြျအမှတျ ၃၉/၄၆ ဖွငျ့ ကုလသမဂ်ဂ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု ဆနျ့ကငြျရေး သဘောတူစာခြုပျ (United Nations Convention against Torture-UNCAT) ဟု လူအမြားသိကွသညျ့  ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုနှငျ့ အခွားသော ရကျစကျ၍ လူမဆနျသော သို့မဟုတျ လူ့ဂုဏျသိက်ခာ ကဆြငျးစသေော ဆကျဆံမှု သို့မဟုတျ ပွဈဒဏျပေးမှု ဆနျ့ကငြျရေး နိုငျငံတကာ သဘောတူစာခြုပျ (The Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment)  အား အတညျပွုခဲ့သညျ။ ထိုစာခြုပျသညျ ၁၉၈ရ ခုနှဈ ဇှနျလ ၂၆ ရကျနေ့တှငျ စတငျ၍ အသကျဝငျခဲ့သညျ။

ထိုသဘောတူညီခကြျတှငျ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု၏ အဓိပ်ပာယျ ဖှငျ့ဆိုခကြျကို အခြုပျအားဖွငျ့ ဖွောငျ့ခကြျတခု သို့မဟုတျ သတငျးအခကြျအလကျကိုရရနျ ကြူးလှနျသူ သို့မဟုတျ သံသယရှိသူကို အပွဈပေးရနျအတှကျ ခွိမျးခွောကျခွငျး၊ အတငျးအကွပျပွုခွငျး၊ ခှဲခွားဆကျဆံခွငျးကို အခွခေံ၍ ရုပျပိုငျးအရဖွဈစေ၊ စိတျပိုငျးအရဖွဈစပွေငျးထနျစှာ နာကငြျစအေောငျ ရညျရှယျခကြျရှိရှိဖွငျ့ လုပျဆောငျခွငျးဟု ဖေါျပွထားသညျ။

ထိုသဘောတူညီမှုစာခြုပျအား ပွဌာနျးလိုကျခွငျးသညျ ကမ်ဘာလုံးဆိုငျရာနှိပျစကျညှဉျးပနျးခွငျးနှငျ့ အခွားသော ရကျစကျ၊ ကွမျးကွုတျ၊ လူမဆနျသညျ့ ပွုကငြ့ျမှုတို့အား ဆနျ့ကငြျရေး မှတျတိုငျတဈခု ဖွဈခဲ့သညျ။

ထိုစာခြုပျအား အတညျပွုလကျမှတျရေးထိုးထားသော နိုငျငံမြားသညျ ကမ်ဘာ့ကုလသမဂ်ဂ အပွညျပွညျဆိုငျရာ ပဋိညာဉျစာတမျးတှငျ ထုတျပွနျထားသညျ့ မူဝါဒမြားအရ လူတိုငျး မှေးရာပါအခှငျ့အရေးဖွဈသညျ့ တူညီမြှတသညျ့အခှငျ့အရေးကို အသိအမှတျပွုခွငျးသညျ လှတျလပျခွငျး၊ တရားမြှတခွငျးနှငျ့ ငွိမျးခမြျးခွငျးတို့၏ အခွခေံအဖွဈ မှတျယူ၍လညျးကောငျး၊ လူ့အခှငျ့အရေးနှငျ့အခွခေံလှတျလပျခှငျ့မြားကို လူတိုငျးလေးစားလိုကျနာရေးနှငျ့ မွှငျ့တငျပေးရနျ အစိုးရမြားတှငျ တာဝနျရှိသညျဟု မှတျယူ၍လညျးကောငျး ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု ဆနျ့ကငြျရေး လှုပျရှားမှုမြားကို ပိုမိုထိရောကျစလေိုသညျ့ ရညျရှယျခကြျဖွငျ့ လကျမှတျရေးထိုး ကွခွငျးဖွဈသညျ။

ထိုစာခြုပျတှငျ အပိုဒျ ၃၃ ပိုဒျပါဝငျပွီး အပိုငျး (၃) ပိုငျးပါဝငျရေးဆှဲပွဌာနျးထားသညျ။ အပိုငျး(၁) တှငျ ကြူးလှနျသူမြားကို ထိရောကျစှာ ဟနျ့တားနိုငျရေး ဥပဒကွေောငျးအရ အထောကျအကူမြား ပွငျဆငျပံ့ပိုးပေးမှု၊ ကြူးလှနျခံရသူမြားကို လုံလောကျမြှတသညျ့ အစားထိုးပွငျဆငျမှုမြား၊ ကုစားမှုမြားရရှိလာရနျ အထောကျအကူပွုခကြျမြား ထညျ့သှငျးရေးဆှဲထားသညျ။ ထို့အပွငျ အစိုးရမြားအား ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုကို ထိရောကျစှာ ပိတျပငျနိုငျရနျအတှကျ အသေးစိတျပွငျဆငျခကြျ မြား၊ တားဆီးခွငျးမြားကို လုပျဆောငျနိုငျရနျအတှကျ မြားစှာ အထောကျအကူပွုသညျ့အခကြျမြား ထညျ့သှငျး  ရေးဆှဲထားသညျ။ အပိုငျး(၂) တှငျ ထိုသို့ စီမံဆောငျရှကျရာတှငျလညျး သခြောစရေနျနှငျ့လိုအပျသညျ့ ပံ့ပိုး လမျးညှနျမှုမြားပွုလုပျနိုငျအတှကျ ကောျမတီမြားဖှဲ့စညျးခွငျးနှငျ့ လုပျငနျးယန်တယားမြား၊ လုပျပိုငျခှငျ့မြား စသညျ့အခကြျမြားထညျ့သှငျးရေးဆှဲထားပွီး  အပိုငျး (၃) တှငျ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံမြား၏ တာဝနျနှငျ့ဝတ်တရားမြားကို ထညျ့သှငျးရေးဆှဲထားသညျ။

ထို့အပွငျ စာခြုပျပါ တားမွဈပိတျပငျထားသော လုပျရပျမြားသညျ ကွီးလေးသညျ့ လူ့အခှငျ့အရေး ခြိုးဖောကျမှုမြားဖွဈခွငျးကို ထပျလောငျးအတညျပွု၍ ကြူးလှနျခံရသူမြားကို ပိုမိုခိုငျမာစှာ ကာကှယျရှောကျရေး သခြောစရေနျအတှကျ နောကျဆကျတှဲ သဘောတူစာခြုပျကို ဒီဇငျဘာလ ၁၈ ရကျ ၂၀၂ဝ ခုနှဈတှငျ အတညျပွုပွဌာနျးခဲ့သညျ။ ထိုနောကျဆကျတှဲ စာခြုပျတှငျ အပိုဒျ(၃၇) ပိုဒျပါပွီး အပိုငျး (၇) ပိုငျးခှဲကာ ပွဌာနျးခဲ့သညျ။

အတညျပွုလကျမှတျထိုးပါဝငျခွငျးနှငျ့အဖှဲ့ဝငျအဖွဈပါဝငျခွငျး

၂၀၂ဝ ခုနှဈ မတျလ အထိ နောကျဆုံးမှတျတမျးအရ အဖှဲ့ဝငျ ၁၆၃ နိုငျငံရှိပွီး အတညျပွုလကျမှတျထိုး ပါဝငျခဲ့သညျ့ နိုငျငံ ၈၃ နိုငျငံရှိပွီဖွဈသညျ။  အာဆီယံနိုငျငံမြားအနကျ ကမ်ဘောဒီးယား၊ အငျဒိုနီးရှား၊ လာအို၊ ဖိလဈပိုငျ၊ ထိုငျးနှငျ့ ဗီယကျနမျ နိုငျငံတို့က ထိုစာခြုပျအပေါျ အတညျပွုလကျမှတျရေးထိုးခွငျး (သို့) အဖှဲ့ဝငျအဖွဈ သဘောတူ ပါဝငျခွငျးကို ပွုလုပျထားပွီးဖွဈသညျ။

မွနျမာနိုငျငံလူ့အခှငျ့အရေးအခွအေနမြေားနှငျ့ UNCAT သဘောတူစာခြုပျ

မွနျမာနိုငျငံသညျ ၁၉၄၈ ခုနှဈ လှတျလပျရေးရပွီးအခြိနျမှစ၍ နိုငျငံရေးမတညျငွိမျမှု၊ ပွညျတှငျးပဋိပက်ခမြားမှ အစပွု၍ အထူးသဖွငျ့ တိုငျးရငျးသားဒသေမြားတှငျ စဈမီး တောကျလောငျခဲ့သညျမှာ ယနေ့ထကျထိတိုငျ ဖွဈသညျ။ ထိုအခွခေံပေါျမူတညျ၍ နိုငျငံအနှံ့အပွားတှငျ အားကွီးတဲ့သူမြားက အားနညျးသူမြားအပေါျ အာဏာအားကိုးဖွငျ့လညျးကောငျး၊ လကျနကျအားကိုးဖွငျ့လညျးကောငျး၊ ဓနအားကိုးဖွငျ့လညျးကောငျး အနိုငျကငြ့ျစောျကားမှုမြား၊ လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှုမြား၊ နှိပျစကျညှဉျးပနျးမှုမြား ပွောငျပွောငျတငျးတငျး ကြူးလှနျလာခဲ့သညျကို တှေ့မွငျလာခဲ့ရသညျ။ မွနျမာနိုငျငံအတှငျး လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှုမြားသညျ နရောအနှံအပွားတှငျ နေ့စဉျနှငျ့အမြှ ဖွဈပေါျခဲ့သညျမှာ ဆယျစုနှဈပေါငျးမြားစှာ ကွာမွငျ့လာခဲ့ပသေညျ။

တဆကျတညျးတှငျ ကြူးလှနျသူမြားကို ပွဈဒဏျပေးခွငျးမှ ကငျးလှတျခှငျ့ ရစခွေငျးမြားမှာလညျး ဆကျလကျကြူးလှနျရနျ တှနျးအားတခု ဖွဈခဲ့သညျ။

၂၀၂ဝ ခုနှဈ မလေထဲတှငျ ရခိုငျဒသေတှငျ ကြောငျးဆရာမတဦးအား တပျမတောျသားတဦးမှ သမီးရညျးစားဖွဈခှငျ့ ငွငျးပယျ၍ ဆိုငျကယျဖွငျ့သှားလာနစေဉျ   လကျပဈဗုံးနှငျ့ ပဈပေါကျခဲ့သညျ့ ဖွဈရပျဖွဈပေါျခဲ့သညျ။ ထိုသို့ ကွီးလေးသောပွဈမှုကြူးလှနျခဲ့ခွငျးကို နယျပွောငျးတာဝနျထမျးဆောငျရနျ ပွဈဒဏျသာပေးခွငျး၊[1] နပွေညျတောျ သကျငယျမုဒိနျးမှုတှငျ တာဝနျအလှဲသုံးစား ကြုးလှနျခဲ့သညျ့ အရာရှိကွီးမြားကို ဆိုငျငံ့ရာထူးတိုး ပွဈဒဏျသာ ခမြှတျခွငျး[2] တို့သညျ ပွဈဒဏျမှကငျးလှတျခှငျ့ ရနသေညျ့ သာဓက မြားပငျဖွဈသညျ။ လတျတလောအခွအေနတှေငျပငျ မြားစှာသောသာဓကမြားက ထိုအခွအေနမြေားကို ညှနျးဆိုနပေသေညျ။

UNCAT အပိုဒျ (၄) တှငျ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုအားလုံးအား ၎င်းငျး၏ရာဇဝတျ ဥပဒအေရ ပွဈမှုမွောကျကွောငျး သတျမှတျရမညျ။ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု ကြူးလှနျရနျ အားထုတျခွငျးနှငျ့ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုတှငျ ကွံရာပါဖွဈသညျ့ သို့မဟုတျ ပါဝငျသညျ့မညျသူမဆို၏ လုပျရပျကိုလညျး အလားတူသတျမှတျရမညျဟု ဖေါျပွထားသညျ။

ပွီးခဲ့သညျ့ မလေတှငျ ရခိုငျဒသေအတှငျး စကျလှပေေါျတှငျ အာဏာပိုငျမြားက အရပျသားမြားကို မတရား ညှဉျးပနျးနှိပျစကျနသေညျ့ ရုပျသံဖိုငျ[3]  ပေါျထှကျလာခဲ့သလို တဖကျတှငျလညျး လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးမြားက ရပျရှာအတှငျး နအေိမျအထိလာရောကျဖမျးဆီးပွီး သတျဖွတျမှုမြား[4] ဖွဈပေါျနခေဲ့သညျ။ ထို့ပွငျ ရပျရှာမီးရှို့မှုမြား၊ လကျနကျကွီးမြားဖွငျ့ ပဈခတျမှုမြား၊ ရဟတျယာဉျဖွငျ့ ပဈခတျမှုမြားကွောငျ့ အရပျသားမြား သကွေခွေငျး၊ အိုးအိမျမြား ပကြျစီးဆုံရှုံးခွငျးမြား ဖွဈပေါျခဲ့သညျ။ နိုငျငံ၏ အရှေ့မွောကျပိုငျးဒသေမြားတှငျလညျး အရပျသားမြားကို မတရားဖမျးဆီးခွငျး၊ လကျနကျကိုငျတပျသားမြား နှဈဖကျပဈခတျမှုမြားကွောငျ့ အပွဈမဲ့ ပွညျသူမြား ထိခိုကျ သကွေပေကြျစီးမှုမြား ရှိနခေဲ့သညျ။ ထိုဖွဈစဉျမြားသညျ မကြျမှောကျ လတျတလောကာလ ဖွဈစဉျမြားဖွဈသညျ။

ထိုသို့သော ဖွဈစဉျမြားအောကျတှငျ တိုငျးသူပွညျသားမြားအနဖွေငျ့ နိုငျငံရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပှားရေးဘဝမြားသာမက တဈဦးခငြျးဘဝလုံခွုံရေးကိုပါ ခွိမျးခွောကျလာခဲ့သညျ။ လှတျလပျမှု၊ တနျးတူမှု၊ ညီမြှမှုတို့ ပကြျသုနျးလာခဲ့သညျ။ ထိုသို့ အဖကျဖကျမှ မလုံခွုံမှုမြား ခံစားလာရသညျနှငျ့အမြှ တဈဦးနှငျ့တဈဦး၊ အုပျစုတဈခုနှငျ့တဈခု၊ လူမြိုးတဈမြိုးနှငျ့တဈမြိုး အေးခမြျးစှာ အတူယှဉျတှဲ နထေိုငျရနျအတှကျ စိနျခေါျမှုမြားစှာနှငျ့ ရငျဆိုငျလာခဲ့ကွရသညျ။ ကြူးလှနျခံရသူမြားအနနှေငျ့လညျး ဝဒေနာမြား၊ အမုနျးမြားမှတဆငျ့ အငွိုးမြား၊ အာဃာတမြား ကိနျးကောငျးလာခဲ့ကွသညျ။ ထိုသို့သော ခံစားဝဒေနာမြားကို အတိုငျးအတာတခုထိ ဖွေ‌ှလြှော့ပေးမှသာလြှငျ ပွနျလညျသငျ့မွတျရေးသို့ ဦးတညျနိုငျမညျဖွဈသညျ။ ထို့ကွောငျ့ သကျဆိုငျရာ အာဏာပိုငျမြား အနနှေငျ့ ကြူးလှနျခံရသူမြားအတှကျ တရားမြှတမှုရစရေနျနှငျ့ လုံလောကျမြှတသညျ့ အစားထိုးပွငျဆငျမှုမြား၊ ကုစားမှုမြား ရရှိလာရနျ အထောကျအကူပွုနိုငျမညျ့ နညျးလမျးမြားကို ရှာဖှပေေးကွရမညျဖွဈသညျ။ UNCAT အပိုဒျ (၁၃) တှငျ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျခွငျးခံရသူ မညျသူမဆို တိုငျတနျးနိုငျရနျ အစီအမံမြားနှငျ့ အခှငျ့အာဏာရှိသူမှ ဘကျလိုကျမှုကငျးသော စုံစမျးစဈဆေးမှု ခကြျခငြျး ဆောငျရှကျပေးနိုငျစရေနျနှငျ့ ကြူးလှနျခံရသူအား အကာအကှယျပေးရနျ၊ အပိုဒျ (၁၄) တှငျ ကြူးလှနျခံရသူမြားအတှကျ တရားမြှတမှုရှိစရေနျ မြှတ၍ လုံလောကျသော လြောျကွေးငှရေရှိခံစားစနေိငျရေး (ထိုသူ သဆေုံးခဲ့လြှငျ မိသားစုမြားခံစားစရေနျ) အပါအဝငျ ပွနျလညျထူထောငျရေးအစီအမံမြားကို တရားရေးစနဈတှငျ မဖွဈမနထေညျ့သှငျး ရေးဆှဲရမညျဟု ရေးဆှဲပွဌာနျးထားသညျ။

လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှုမြား၊ နိုငျထကျစီနငျးပွုကငြ့ျမှုမြား နရောတိုငျးတှငျ နေ့စဉျနှငျ့အမြှ ကွုံတှေ့နရေဆဲပငျဖွဈသညျ။ ထိုသို့သောအခွအေနမြေားကို ကြောျဖွတျဖို့ရနျအတှကျ တိုငျးသူပွညျသားမြားအား ရုပျပိုငျးဆိုငျရာ၊ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ လုံခွုံမှုပေးရနျမှာ အရေးကွီးဆုံး အခကြျပငျဖွဈနသေညျ။ UNCAT အပိုဒျ(၂) တှငျ မညျသညျ့ဒသေတှငျမဆို ညှဉျးပနျးနှိပျစကျခွငျးကို ကာကှယျတားဆီးရနျ ထိရောကျသညျ့ ဥပဒပွေုရေး၊ အုပျခြုပျရး၊ တရားစီရငျရေး သို့မဟုတျ အခွားသော အစီအမံမြား ထားရှိဆောငျရှကျရမညျ။ မညျသညျ့အခွအေနမြေိုးတှငျမှ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုကို မကငြ့ျသုံးရဆိုသညျကို ပွဌာနျးထားသညျ့အပွငျ အထကျအမိနျ့အရ သို့မဟုတျ တာဝနျရှိသူတဉီး၏ ညှနျကွားခကြျဟုအကွောငျးပွ၍ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျခွငျး မပွုရ ဟုအတိအကြ ပွဌာနျးခကြျပါရှိပါသညျ။

ယနေ့ကွုံတှေ့နရေသော လူလူခငြျး ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု၊ ရကျစကျ ကွမျးကွုတျစှာ မတရား ပွုကငြ့ျမှု၊ မလြောျဩဇာအသုံးပွုပွီး ပွဈဒဏျပေးမှု စသညျတို့ကို ဟနျ့တားနိုငျရေး၊ ကာကှယျနိုငျရေး အစီအမံမြားကိုလညျး လုပျဆောငျရနျလိုအပျပသေညျ။ တနညျးအားဖွငျ့ ကြူးလှနျသူမြားအား ဟနျ့တားနိငျရအေတှကျ ဥပဒကွေောငျးအရ အထောကျအကူမြား၊ ပွငျဆငျပံ့ပိုးမှုမြားလိုအပျပါသညျ။ UNCAT အပိုဒျ (၁၀) တှငျ အကဉြျးကခြံရသူ မညျသူမဆိုအား ထိနျးသိမျး စဈကွောမေးမွနျး ဆကျဆံရာတှငျ ပါဝငျသညျ့မညျသူမဆိုအား သငျတနျးပေးရာတှငျ ညှညျးပနျးနှိပျစကျမှုတားဆီးရေး နှငျ့စပျလဉြျးသညျ့ ပညာရေးနှငျ့ သတငျးအခကြျအလကျမြားကို အပွညျ့အဝ ထညျ့သှငျးရမညျ။ ထိုသူမြားကို တာဝနျနှငျ့ ဝတ်တရားမြားဆိုငျရာ စညျးမဉြျးစညျးကမျး၊ ညှနျကွားခကြျမြား ထုတျပွနျရာတှငျ ဤတားမွဈခကြျကို ထညျ့သှငျးရမညျဟု ထပျမံဖေါျပွထားသညျ။ ထို့ပွငျ ပိုမိုသခြောစရေနျ အပိုဒျ (၁၁) တှငျ စဈကွောမေးမွနျးမှု အစီအမံမြား၊ စညျးမဉြျးမြား၊ ညှနျကွားခကြျမြား၊ နညျးစနဈမြားနှငျ့ လုပျနညျးလုပျဟနျမြားအား စနဈတကြ ပွနျလညျသုံးသပျရမညျဟု ပါရှိသညျ။ အခြိနျမီ အရေးယူဆောငျရှကျနိုငျရနျနှငျ့ တရားမြှတမှုရရှိစရေနျအတှကျ အပိုဒျ (၁၂) တှငျ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု ကြူးလှနျသညျဟု ယုံကွညျရနျ အကွောငျးရှိလြှငျ အခှငျ့အာဏာရှိသူမှ စုံစမျးစဈဆေးမှုကို ခကြျခငြျးဆောငျရှကျရနျလညျး ညှနျကွားထားသညျ။

ထို့ကွောငျ့ UNCAT သဘောတူစာခြုပျသညျ အစိုးရအား ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုကို ထိရောကျစှာ ပိတျပငျနိုငျရနျအတှကျ အသေးစိတျပွငျဆငျခကြျမြား၊ တားဆီးခွငျးမြားကို လုပျဆောငျနိုငျရနျအတှကျ မြားစှာအထောကျအကူ ပွုမညျဖွဈသညျ။ ခတျေနှငျ့မလြှောျညီသညျ့ ပွညျတှငျးဥပဒပွေောငျးလဲခွငျးနှငျ့ ထိုသို့လုပျဆောငျရနျ အထူးသဖွငျ့ UNCAT ကဲ့သို့သော နိုငျငံတကာ သဘောတူစာခြုပျမြားကို အတညျပွုလကျမှတျရေးထားရနျလညျး မလှဲမသှလေိုအပျပါသညျ။

ယနေ့ကာလသညျ အဖကျဖကျတှငျ နောကျကကြနြျနခေဲ့သော မွနျမာနိုငျငံအနဖွေငျ့ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျမှု၏ အခွခေံအကဆြုံးဖွဈသညျ့ နိုငျငံရေးတညျငွိမျမှုနှငျ့ တိုငျးရငျးသားအခငြျးခငြျး သငျ့မွတျစှာ အတူနထေိုငျရေးကို ဦးစှာ ရယူတညျဆောကျရနျ လိုအပျနေ‌ပသေညျ။ ဖှံ့ဖွိုးတကျတကျရေးနှငျ့ ငွိမျးခမြျးရေးသညျ အပွနျအလှနျဆကျစပျလြှကျရှိသညျ။

မွနျမာနိုငျငံတှငျ အရပျသားအစိုးရသို့ အာဏာလှဲပေးပွီးသညျ့တိုငျ လူ့အခှငျ့အရေးဆိုငျရာ နိုငျငံတကာသဘောတူစာခြုပျမြား လကျမှတျရေးထိုးမညျ့ ကတိကဝတျနှငျ့ အခွခေံ လူ့အခှငျ့အရေးအာမခံမှုတို့ကို မဖွညျ့ဆညျးနိုငျသေးဘဲ နိုငျငံတှငျး လူ့အခှငျ့အရေးအခွအေနမှော နိုငျငံတကာစံနှုနျးမြားအောကျ သိသာစှာ နိမျ့ပါးလြှကျရှိသညျ။

အမွှောျအမွငျကွီးသော သကျဆိုငျရာအခနျးကဏ်ဍအလိုကျ တာဝနျရှိသူမြားက အမြိုးသားရငျကွားစေ့ရေး၊ ငွိမျးခမြျးရေးအတှကျ အဖကျဖကျမှ အားသှနျခှနျစိုကျ ဝိုငျးဝနျးကွိုးပနျးဆောငျရှကျနသေောျလညျး မြားစှာသော စိနျခေါျမှုမြား၊ အဟနျ့အတားမြားနှငျ့ ရငျဆိုငျနရေသညျမှာ ငွငျးပယျ၍မရပေ။

မွနျမာနိုငျငံသညျ အေးခမြျးသာယာဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျပွီး အပွညျပွညျဆိုငျရာ မိသားစုအလယျတှငျ ထိုကျတနျသောနရောတခု ရရှိရနျ ဒီမိုကရစေီနိုငျငံရေးကငြ့ျစဉျနှငျ့ ဥပဒစေိုးမိုးရေးသညျ မရှိမဖွဈ အရေးပါသောကွောငျ့ တရားဥပဒစေိုးမိုးရေးကို လူ့အခှငျ့အရေး နယျပယျမှတဆငျ့ စတငျသငျ့ကွောငျးနှငျ့ UNCAT နိုငျငံတကာ သဘောတူစာခြုပျကို လကျမှတျရေးထိုးနိုငျရနျ ပထမအကွိမျ လှတျတောျသကျတမျးတှငျ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ၊ လှတျတောျ ကိုယျစားလှယျ ဒေါကျတာအောငျမိုးညို (လကျရှိ မကှေးတိုငျးဒသေကွီး ဝနျကွီးခြုပျ) မှ အဆိုတငျသှငျးသညျ။  လှတျတောျမှ ထောကျခံ အတညျပွု ပေးခဲ့ပွီး သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျအစိုးရမှလညျး လကျမှတျရေးထိုးမညျဟု ထုတျပွနျပွောဆိုခဲ့ပွီးဖွဈပါသညျ။ သို့သောျလညျး သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ အစိုးရအနဖွေငျ့ အစိုးရသကျတမျးကုနျဆုံးသညျအထိ လကျမှတျရေးထိုး နိုငျခဲ့ခွငျး မရှိပါ။ ဒုတိယအကွိမျလှတျတောျ သကျတမျးတှငျလညျး UNCAT သဘောတူစာခြုပျကို သကျဆိုငျရာဝနျကွီးဌာနမြား အကွား ညှိနှိုငျး အစညျးအဝေးမြား အကွိမျကွိမျပွုလုပျနကွေောငျး သိရှိရသောျလညျး လကျမှတျထိုးနိုငျ သညျ့အဆငျ့သို့ ရောကျရှိမလာသေးပါ။

ထိုကဲသို့ လကျမှတျထိုးပါဝငျရနျ နှောငျ့နှေးကွနျ့ကွာမှုသညျ နိုငျငံအတှငျး ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုမြားကို မတားဆီးနိုငျပဲ အားနညျးသူမြားအနဖွေငျ့ ပွငျးထနျစှာ ဆကျလကျ ကြူးလှနျခံနရေဆဲဖွဈပွီး ကြူးလှနျသူမြားလညျး ပွဈဒဏျမှ ကငျးလှတျခှငျ့ရနဆေဲပငျဖွဈသညျ။

UNCAT သဘောတူစာခပြျအား လကျမှတျရေးထိုး လိုကျနာခွငျးအားဖွငျ့ ရရှိနိုငျမညျ့ အကြိုးကြေးဇူးမြား

သဘောတူစာခြုပျ ၉ ခု အနကျ ကုလသမဂ်ဂ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု ဆနျ့ကငြျရေး သဘောတူစာခြုပျ (United Nations Convention against Torture-UNCAT) သညျ လူသားတိုငျးနှငျ့တိုကျရိုကျသကျဆိုငျပွီး အခွခေံလှတျလပျခှငျ့မြား၊ လူသားဂုဏျသိက်ခာ လေးစားသမှုပွုသညျ့ အရေးပါသော သတျမှတျခကြျတရပျဖွဈသညျ။ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုအား အထိရောကျဆုံး တားဆီး၊ ကာကှယျ၍ ကြူးလှနျခံရသူမြာအားလညျး ထိရောကျစှာ အထောကျအကူပွုနိုငျသညျ့ စာခြုပျတခုဖွဈသညျ။

• အစိုးရအား ယုံကွညျစိတျခမြှု တိုးပှားလာစခွေငျး။

UNCAT သဘောတူစာခြုပျကို လကျမှတျရေးထိုးခွငျးဖွငျ့ လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှုမြားကို ကိုငျတှယျဖွရှေငျးလိုသညျ့ အစိုးရ၏ သံဓိဌာနျကို ဖေါျပွရာရောကျသညျ့အပွငျ အစိုးရ၏ ကတိကဝတျနှငျ့ နိုငျငံတကာစံ မြားအပေါျ တာဝနျယူ၊ တာဝနျခံလိုသညျ့ ဆန်ဒကိုပွသရာရောကျပွီး နိုငျငံတကာ၏မကြျနှာစာ၌ ယုံကွညျမှု တိုးပှားစမေညျဖွဈသညျ။

• ကောငျးမှနျသော အုပျခြုပျရေးနှငျ့ လုံခွုံရေးကို ဖွဈထှနျးစခွေငျး

UNCAT သညျ ဥပဒေ၊ မူဝါဒ၊ အဖှဲ့အစညျးပွုပွငျပွောငျးလဲရေးလုပျရနျအတှကျ ရှငျးလငျးသော ဥပဒရေေးရာဖှဲ့စညျးမှု၊ ကောငျးမှနျသော အုပျခြုပျရေးစနဈပေါျထှနျးရေးအတှကျ အထောကျအကူ၊ ဒီမိုကရစေီ၊ လုံခွုံရေး၊ တာဝနျယူမှု၊ တာဝနျခံမှု ရှိသောစနဈ နှငျ့ နိုငျငံတကာမှ သုံးသပျမှု၊ အကွံပွုမှုမြား ရှိစသေညျ။

• ကြူးလှနျသူမြားကို တရားဥပဒအေရ အရေးယူခွငျး

UNCAT သညျ ကြူးလှနျသူမြားကို အရေးယူနိုငျရနျ ဥပဒအေရ လုပျပိုငျခှငျ့၊ ပွီးဆုံးသညျအထိ တရားစှဲဆိုမှု ရစရေနျအတှကျ မရှိမဖွဈလိုအပျသော ပွနျလညျခေါျယူခှငျ့နှငျ့ အပွနျအလှနျ ဥပဒကွေောငျးအရ အထောကျအကူမြား လုပျဆောငျခှငျ့ ရရှိအောငျ ပွငျဆငျပံ့ပိုးပေးသညျ။

• ညှဉျးပနျးနှိပျစကျ ခံရသူမြား၏ လိုအပျခကြျမြားကို ဖွညျ့ဆညျး လုပျဆောငျပေးခွငျး

ဆိုးရှားသော လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှုမြား ဖွဈပွီးနောကျတှငျ ခံရသူမြား၏ အသံကို မြားသောအားဖွငျ့ မကွားရပေ။ ဤသဘောတူညီခကြျမှ ကြူးလှနျခံရသူမြာအတှကျ တရားမြှတမှုရှိစရေနျ လုံလောကျမြှတသညျ့ လြှောျကွေးငှေ ရရှိခံစားစနေိုငျရေး အပါအဝငျ နဈနာမှုမြား ကုစားမှုရရှိစရေနျနှငျ့ ပွနျလညျထူးထောငျရေးအစီအမံမြားကို လုပျဆောငျရနျ ညှနျကွားထားသညျ။

• နိုငျငံတကာ အကူအညီမြားရရှိခွငျး

UNCAT ကို အတညျပွုလကျမှတျထိုးခွငျးအားဖွငျ့ အစိုးရအား ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု ကာကှယျရေးကောျမတီမှ ပွငျဆငျပေးသညျ့ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုမြားနှငျ့ အခွား ရကျစကျ၍ လူမဆနျသော ဆကျဆံပွုမူမှုမြားအား အလုံးစုံ ဟနျ့တားရေးအတှကျ ထိရောကျပွီး အရေးပါသောလမျးညှနျခကြျမြားကို ရရှိမညျဖွဈသညျ။ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုမြားကို ရာဇဝတျမှုအဖွဈ သတျမှတျပေးခွငျး၊ မူဝါဒနှငျ့ ဥပဒမြေားကို နိုငျငံတကာ အဆငျ့နှငျ့ ကိုကျညီအောငျ ပွငျဆငျပေးခွငျး၊ ဖမျးဆီး ထိနျးသိမျးခံရသူမြား၏ ထိခိုကျနဈနာစမေညျ့ အခကြျမြားကို ဖေါျပွပေးခွငျးနှငျ့ မှနျကနျသော ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခွငျး အလေ့အကငြ့ျမြားကို မွှငျ့တငျ လေ့ကငြ့ျပေးခွငျး၊ ကြူးလှနျသူမြားမှ တာဝနျယူမှု၊ တာဝနျခံမှု ရှိရနျ သခြောအောငျ လုပျဆောငျပေးခွငျးနှငျ့ ကြူးလှနျခံရသူမြားကို လုံလောကျသညျ့ နဈနာကွေးမြား ရရှိစခွေငျး စသညျ့ ကူညီပံ့ပိုးမှုမြား ရရှိမညျဖွဈသညျ။

အခြုပျအားဖွငျ့

ထိုသို့သော အကြိုးကြေးဇူးမြားကွောငျ့ UNCAT ကို လကျမှတျထိုး၊ လိုကျနာခွငျးအားဖွငျ့ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုနှငျ့ အခွားရကျစကျ၍ လူမဆနျသော သို့မဟုတျ လူ့ဂုဏျသိက်ခာ ကဆြငျးစသေော ဆကျဆံပွုမူမှုမြား ဟနျ့တားနိုငျရေးအတှကျ ထိရောကျ၍ အရေးပါသော လမျးညှနျခကြျမြားကို အကောငျအထညျဖေါျနိုငျမညျ ဖွဈပသေညျ။

ဤသဘောတူစာခြုပျတှငျပါရှိသော နှုနျးစံမြားကို လကျခံခွငျးသညျ အစိုးရအား လူ့အခှငျ့အရေးကို အထူးအလေးထားကွောငျး ယုံကွညျမှုရရှိစခွေငျးအပွငျ ပွညျသူမြား၏ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုကို လညျး ရရှိနိုငျမညျဖွဈသညျ။ ကောငျးမှနျသော အုပျခြုပျရေးစံနဈဖွဈရနျအတှကျ မြားစှာ အထောကျအကူဖွဈမညျဖွဈပွီး ဒီမိုကရစေီရေး၊ လုံခွုံရေးကိုလညျး ကောငျးစှာ ဖွဈထှနျးစမေညျ ဖွဈသညျ။

ထို့ကွောငျ့ လကျရှိ နိုငျငံတောျအစိုးရအနဖွေငျ့ နိုငျငံသူ နိုငျငံသားမြား၏ အကြိူးစီးပှားကို ကာကှယျပေးနိုငျရနျ အလို့ငှာ ကုလသမဂ်ဂ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှု ဆနျ့ကငြျရေး သဘောတူစာခြုပျ ( United Nation Convention Against Torture- UNCAT) အား အစောတလငြျ အကောငျထညျဖေါျ ဆောငျရှကျသငျ့ကွောငျး ထပျမံ တိုကျတှနျး လိုကျရပါသညျ။

ဒေါငျးလော့ရယူရနျ Government Need to be sign on UNCAT

ဆကျသှယျမေးမွနျးနိုငျရနျ

နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြားကူညီစောငျ့ရှောကျရေးအသငျး

တိတျနိုငျ              အတှငျးရေးမှူး        +၉၅(၀) ၉၄၂၈ဝ ၂၃၈၂၈

ဘိုကွညျ     တှဲဖကျအတှငျးရေးမှူး        +၉၅(၀)၉၅၂၅၃ဝ ၈၈၄၀

အောငျမြိုးကြောျ  (ရနျကုနျရုံးတာဝနျခံ)   +၉၅(၀) ၄၂၈၁၁ ၇၃၄၈

[1] https://khitthit.net/archives/2878

[3] https://burma.irrawaddy.com/news/2020/05/30/223677.html

[3] https://www.youtube.com/watch?v=sve-y4hx5EQ

[4] https://www.dmgburmese.com/%E1%80%9E%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B8/stw-assn.html