အက်ဥ္းေထာင္မ်ားဥပေဒ(မူႀကမ္း)
ေဖာ္ျပပါ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားဥပေဒ (မူၾကမ္း)သည္ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္သုိ႔ တင္သြင္းထားေသာ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားဥပေဒ (မူၾကမ္း)ကို AAPP ႏွင့္ FPPS တုိ႔က ျပင္ဆင္၊ ျဖည့္စြက္၊ ပယ္ဖ်က္အႀကံျပဳထားသည့္ အက်ဥ္းေထာင္မ်ား ဥပေဒ (မူၾကမ္း) ျဖစ္ပါသည္။
အက်ဥ္းေထာင္မ်ားဥပေဒ(မူႀကမ္း)
တရားဥပေဒစုိးမိုးေရး၊ မွဳခင္းထပ္မံမက်ဴးလြန္ေစရန္ရည္ရြယ္လ်က္အက်ဥ္းသားမ်ားအား စာရိတၱျမင့္မားလာေစရန္အတြက္ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေပးရန္၊ လူေကာင္းသူေကာင္းမ်ားျဖစ္လာေစေရးႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္မွလြတ္ေျမာက္ျပီးေသာအခါ လူ႔အသိုင္း အဝန္းအတြင္းအဆင္ေျပေခ်ာေမြ႔စြာျပန္လည္ဝင္ဆန္႔ႏိုင္ေစရန္အလို႔ငွါ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္သည္ ဤဥပေဒကိုျပဌာန္းလိုက္ သည္။ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနကိုတရားေရးနွင့္ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာနတို႔မွပူးတြဲစီမံအုပ္ခ်ဳပ္ရမည္။
အခန္း(၁)
အမည္ႏွင့္အဓိပၸါယ္ေဖာ္ျပခ်က္
၁။ ဤဥပေဒကိုအက်ဥ္းေထာင္မ်ားဥပေဒဟုေခၚတြင္ေစရမည္။
၂။ ဤဥပေဒတြင္ပါရိွေသာစကားရပ္မ်ားသည္ေအာက္ေဖၚျပပါအတိုင္းအဓိပၸါယ္သက္ေရာက္ေစရမည္။
(က)အက်ဥ္းေထာင္ဆိုသည္မွာအက်ဥ္းသားမ်ားအားထိန္းသိမ္းထားရန္ျပည္ေထာင္စုအစုိးရအဖြဲ႔၏သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ဝန္ႀကီးဌာန ကအမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာထုတ္ျပန္၍အျမဲတမ္းျဖစ္ေစ၊ ယာယီျဖစ္ေစသတ္မွတ္ထားေသာေျမေနရာမ်ား၊ အခ်ဳပ္ေထာင္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားေသာ ေျမေနရာမ်ား၊ အေဆာက္အဦးမ်ားႏွင့္အေဆာက္အဦးအစိတ္အပိုင္းမ်ား၊ အလုပ္စခန္းမ်ားႏွင့္ ရဲအခ်ဳပ္ခန္းမ်ား ကိုဆိုသည္။
(ခ)သီးသန္႔အခန္းဆိုသည္မွာ အျခားအက်ဥ္းသားမ်ားနွင့္ ဆက္သြယ္မွဳမျပဳလုပ္နုိင္ရန္ သီးျခားထားရိွသည့္အေဆာင္သုိ႔မဟုတ္ အခန္းကိုဆုိသည္။
(ဂ)အလုပ္စခန္းဆိုသည္မွာျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမ်ားအတြက္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းဆိုင္ရာအတတ္ပညာမ်ား သင္ၾကားႏုိင္ရန္ ရည္ရြယ္၍ဖြင့္လွစ္ေသာစုိက္ပ်ဳိးေရး၊ေမြးျမဴေရး၊ ကုန္ထုတ္လုပ္ေရး၊ ေဒသဖြ႔ံျဖိဳးေရးဆုိင္ရာလုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ရန္အတြက္ အျမဲတမ္း ျဖစ္ေစ၊ ယာယီျဖစ္ေစ သတ္မွတ္ထားေသာအက်ဥ္းဦးစီးဌာန၏ ေနရာတခုခုကိုဆိုလိုသည္။ (အလုပ္/အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ ျခင္းကိုတရားေရးစနစ္ျပဳျပင္ေရးတြင္ျပင္ဆင္ရန္)
(ဃ)အက်ဥ္းသားဆုိသည္မွာအက်ဥ္းေထာင္၌ရိွေနေသာ ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသား၊နိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား၊ အခ်ဳပ္အက်ဥ္းသား၊ လူငယ္အက်ဥ္းသား၊ ေသဒဏ္က်ခံရေသာအက်ဥ္းသား၊ နွစ္ႀကီးအက်ဥ္းသားႏွင့္ တရားမအက်ဥ္းသားတို႔ကိုဆုိလုိသည္။
(င)ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားဆုိသည္မွာ တည္ဆဲဥပေဒတရပ္ရပ္အရ ျပစ္မွဳထင္ရွားသျဖင့္တရားရံုးတခုခု သို႔မဟုတ္ ဥပေဒအရ အျပစ္ဒဏ္ခ်ပိုင္ခြင့္ရိွေသာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္း သို႔မဟုတ္စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔ျဖင့္ အက်ဥ္းေထာင္တြင္ ျပစ္ဒဏ္က်ခံရန္ ပို႔အပ္ျခင္း ခံရသူကိုဆုိသည္။
(စ)နိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားဆိုသည္မွာနိုင္ငံေရးနွင့္ဆက္စပ္ပတ္သက္ျပီးဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ခံရသူမ်ားကိုဆိုသည္။
(ဆ)အခ်ဳပ္အက်ဥ္းသားဆိုသည္မွာတည္ဆဲဥပေဒတစ္ရပ္ရပ္ကိုက်ဴးလြန္ေႀကာင္းစြပ္စြဲခ်က္/ သံသယျဖင့္စစ္ေဆးေနစဥ္ ကာလ အတြင္း တရားရံုးမွခ်ဳပ္မိန္႔ျဖင့္အက်ဥ္းေထာင္တြင္ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းခံရသူကိုဆုိသည္။
(ဇ)ႏွစ္ႀကီးအက်ဥ္းသားဆိုသည္မွာ စုစုေပါင္းေထာင္ဒဏ္ႏွစ္(၂၀) ႏွင့္အထက္ခ်မွတ္ျခင္းခံထားရ သည့္ႏွစ္ႀကီးအက်ဥ္းသား ကိုဆုိသည္။
(စ်)လူငယ္အက်ဥ္းသားဆုိသည္မွာအသက္(၁၆)ႏွစ္ျပည့္ျပီးအသက္ (၁၈)ႏွစ္မျပည့္ေသးေသာျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသား ကိုဆုိသည္။
(ည)တရားမအက်ဥ္းသားဆုိသည္မွာတရားမမွဳျဖင့္တရားစြဲဆုိသည့္အမွဳတြင္တရားရွံဳးျပီးတရားရံုးမွတရားမဝရမ္းျဖင့္အက်ဥ္းေထာင္ သို႔ပို႔အပ္ျခင္းခံရေသာအက်ဥ္းသားကိုဆုိသည္။
(ဋ)ကိုယ္ေရးမွတ္တမ္းဆိုသည္မွာဤဥပေဒအရအက်ဥ္းသားတဦးခ်င္းႏွင့္ပတ္သက္၍လုိအပ္သည့္ကိုယ္ေရးမွတ္တမ္းႏွင့္အခ်က္အ လက္မ်ားအားစာတမ္းအမွတ္အသားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊အဆင့္ျမင့္အီလက္ထေရာနစ္နည္းပညာျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အက်ဥ္းသားဆိုင္ရာ သတင္း အခ်က္ အလက္မ်ားစီမံခန္႔ခြဲမွဳစနစ္ (Prisoners Management Information System- PMIS) ျဖင့္ျဖစ္ေစေဖာ္ျပထား သည့္မွတ္တမ္းကိုဆုိသည္။
(ဌ)မူခင္းမွတ္တမ္းဆိုသည္မွာ ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ဓါတ္ပံု၊ လက္ပံုစံ၊ ေျခပံုစံပါႏွင့္အျခားမွဳခင္းမွတ္တမ္းမ်ား ကိုဆုိသည္။
(ဍ)ေထာင္ဝင္စာဆုိသည္မွာ အက်ဥ္းသားအား ၄င္း၏မိသားစုဝင္မ်ားသို႔မဟုတ္ေဆြမ်ဳိးမိတ္ေဆြမ်ား သို႔မဟုတ္ သက္ဆုိင္ရာ သံရံုးမ်ားမွ သံရံုးအဖြဲ႔ဝင္မ်ား သို႔မဟုတ္ခြင့္ျပဳခ်က္ရရိွထားသူမ်ားမွ လာေရာက္ေတြ႔ဆံုရန္ႏွင့္ ခြင့္ျပဳထား ေသာပစၥည္းမ်ား ေပးသြင္းရန္ခြင့္ျပဳခ်က္ ကုိဆုိသည္။
(ဎ)ေထာင္ဝင္စာဧည့္သည္ဆိုသည္မွာ အက်ဥ္းသားတဦးအားေတြ႔ဆံုရန္ သို႔မဟုတ္ အကူအညီေပးရန္ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ အက်ဥ္းေထာင္သို႔ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္လာေရာက္ခြင့္ရသူကိုဆုိသည္။
(ဏ)တရားဝင္ဧည့္သည္ဆုိသည္မွာအက်ဥ္းေထာင္ႏွင့္အက်ဥ္းသားမ်ားအားအကူအညီေပးရန္၊ ေလ့လာရန္၊ စစ္ေဆးရန္၊ အက်ဥ္းေထာင္သုိ႔ လာေရာက္ခြင့္ရသည့္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ ကုိယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္အက်ဳိးေဆာင္ပုဂၢဳိလ္မ်ားကုိဆုိသည္။
(တ)တားျမစ္ပိတ္ပင္ထားေသာပစၥည္းဆုိသည္မွာ ဤဥပေဒအရျပဌာန္းထားသည့္ နည္းဥပေဒတြင္ျဖစ္ေစ၊ ထုတ္ျပန္ထားသည့္ အမိန္႔ညႊန္ႀကားခ်က္တြင္ျဖစ္ေစ၊ အက်ဥ္းေထာင္အတြင္းသုိ႔ သို႔မဟုတ္ အျပင္သုိ႔သြင္းျခင္း သုိ႔မဟုတ္ ထုတ္ယူျခင္းမျပဳရန္ သတ္မွတ္ထား သည့္ အရာဝတၳဳပစၥည္းတစံုတရာကိုဆုိသည္။
(ထ)ျပစ္ဒဏ္ဆုိသည္မွာသက္ဆိုင္ရာတရားရံုးမ်ားက ျပစ္မွဳနွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ မူလအမွဳ၊ အယူခံမွဳ၊ ျပင္ဆင္မွဳ၊ အထူးအယူခံမွဳႏွင့္ စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔ေလ်ာက္ထားမွဳမ်ားအရ ခ်မွတ္အတည္ျပဳထားေသာျပစ္ဒဏ္တရပ္ရပ္ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္ဒဏ္လြတ္ျငိမ္းခြင့္အရ ဆက္လက္က်ခံရန္ က်န္ရိွေသာျပစ္ဒဏ္ ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ လံုေလာက္ေသာအာမခံျဖင့္ ခံဝန္ခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုရမည့္ကိစၥ၌ ခံဝန္ခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုမည့္သူ သို႔မဟုတ္ အာမခံမည့္သူ မရိွသည့္အတြက္ အက်ဥ္းေထာင္သို႔ ပို႔အပ္သည့္ ျပစ္ဒဏ္ကိုေသာ္လည္းေကာင္း ဆုိသည္။
(ဒ) ေထာင္ခ်မိန္႔ဆိုသည္မွာ တရားရံုးတခုခုမွေထာင္သို႔ပို႔အပ္သည့္အမိန္႔(ဝရမ္း) ကိုဆိုသည္။
(ဓ)ခ်ဳပ္မိန္႔ဆိုသည္မွာ တည္ဆဲဥပေဒတရပ္ရပ္ကို က်ဴးလြန္ေႀကာင္းစြပ္စြဲခ်က္/သံသယျဖင့္စစ္ေဆးေနစဥ္ကာလအတြင္း ခ်ဳပ္ေႏွာင္ ထားရန္ တရားရံုးတခုခုမွ ေထာင္သို႔ပို႔အပ္သည့္အမိန္႔ကိုဆိုသည္။
(န)ေလွ်ာ့ရက္ဆုိသည္မွာအက်ဥ္းေထာင္စည္းကမ္းမ်ားႏွင့္အညီ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ေသာအက်ဥ္းသားမ်ားအား ၄င္းတို႔က်ခံရမည့္ ျပစ္ဒဏ္ ကာလကုိတိုေတာင္းေစရန္ နည္းဥပေဒႏွင့္အညီေလွ်ာ့ရက္ခံစားခြင့္ျပဳျခင္းကိုဆုိသည္။
(ပ)ခြင့္ျပဳမိန္႔ဆိုသည္မွာ အက်ဥ္းေထာင္စည္းကမ္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ေကာင္းမြန္စြာေနထိုင္သည့္ အက်ဥ္းသား၏ျပစ္ဒဏ္ကာလ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုခုကို ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိသတ္မွတ္သည့္ ေဒသတစ္ခုခုတြင္စည္းကမ္းခ်က္ျဖင့္ ေနထိုင္ရန္အစိုးရက ခြင့္ျပဳသည့္ အမိန္႔ (သို႔မဟုတ္) အက်ဥ္းေထာင္စည္းကမ္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ေကာင္းမြန္စြာေနထိုင္ေသာ အက်ဥ္းသား၏ေလွ်ာက္ထားခ်က္ အေပၚမူတည္၍ ခြင့္ျပဳမိန္႔ဘုတ္အဖြဲ႔၏ စစ္ေဆးတင္ျပခ်က္အေပၚအစိုးရကခြင့္ျပဳသည့္အမိန္႔ကိုဆိုသည္။
(ဖ)အက်ဥ္းေထာင္လုပ္ငန္းမ်ားဆုိသည္မွာ အက်ဥ္းေထာင္တြင္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရိွေသာ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ေမြးျမဴေရး၊ ကုန္ထုတ္ လုပ္ေရးႏွင့္ အက်ဥ္းေထာင္အတြင္း အေထြေထြလုပ္ငန္းမ်ားကိုဆုိသည္။ (သို႔ရာတြင္အက်ဥ္းေထာင္ျပင္ပပုဂၢလိက လုပ္ငန္းမ်ား၊ ၀န္ထမ္းတို႔၏အက်ိဳးစီးပြား၊၀န္ထမ္းတို႔အတြက္ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ားမပါ)
(ဗ)ဝန္ႀကီးဌာနဆုိသည္မွာျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖြဲ႔၊ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာနကိုဆုိသည္။
(ဘ)ညႊန္ႀကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ဆုိသည္မွာအက်ဥ္းဦးစီးဌာန၏ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ကိုဆုိသည္။
(မ)တာဝန္ခံအရာရိွဆုိသည္မွာ အက်ဥ္းေထာင္တခုကိုတာဝန္ခံ၍ စီမံၾကပ္မတ္အုပ္ခ်ဳပ္ကြပ္ကဲရန္ တာဝန္ေပးအပ္ျခင္းခံရသည့္ အက်ဥ္းေထာင္အရာရိွကိုဆုိသည္။
(ယ)အက်ဥ္းေထာင္အရာရိွဆုိသည္မွာ အက်ဥ္းဦးစီးဌာန၏ ဒုတိယႀကီးႀကပ္ေရးမွဴးအဆင့္မွ ညႊန္ႀကားေရးမွဴးခ်ဳပ္အဆင့္ထိ အဆင့္ဆင့္ေသာ စီမံခန္႔ခြဲေရးဆိုင္ရာ အရာရိွအသီးသီးကိုဆုိသည္။
(ရ)ဝန္ထမ္းဆိုသည္မွာအက်ဥ္းဦးစီးဌာနရိွအရာထမ္းႏွင့္အမွဳထမ္းမ်ားကိုဆိုသည္။
(လ)က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းဆုိသည္မွာ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနႏွင့္က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနတို႔ ညိွႏွဳိင္း၍အက်ဥ္းေထာင္အတြက္အခ်ိန္ျပည့္ သို႔မဟုတ္အခ်ိန္ပိုင္းတာဝန္ထမ္းေဆာင္ရန္ခန္႔အပ္ထားေသာ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန လက္ေအာက္ခံက်န္းမာေရးဝန္ထမ္းကို ဆုိသည္။
(ဝ)အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းဆုိင္ရာသင္တန္းဆုိသည္မွာ အက်ဥ္းသားမ်ားအားေထာင္မွျပန္လည္လြတ္ေျမာက္ျပီး ျပင္ပေလာကတြင္ လက္ေတြ႔လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္နိုင္ေသာ အသက္ေမြးပညာသင္ႀကားေပးရန္အတြက္ အျမဲတမ္းျဖစ္ေစ၊ ယာယီျဖစ္ေစ သတ္မွတ္ထားေသာ အက်ဥ္းဦးစီးဌာန၏ေနရာတခုခု သို႔မဟုတ္ သက္ဆိုင္ရာဝန္ႀကီးဌာန၊ ပုဂၢလိကအဖြဲ႔အစည္းတခုခု၏ အသက္ေမြးဝမ္းေႀကာင္းဆုိင္ရာ သင္တန္းမ်ားကိုဆုိသည္။ အလုပ္စခန္းမ်ားသည္ ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမ်ားအတြက္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းဆိုင္ရာ အတတ္ပညာမ်ား သင္ၾကားႏုိင္ရန္ရည္ရြယ္၍ ဖြင့္လွစ္ျခင္းသာျဖစ္ရမည္။
(သ)ခြင့္ျပဳမိန္႔ဘုတ္အဖြဲ႕ဆိုသည္မွာ အက်ဥ္းသားမ်ား၏ခြင့္ျပဳမိန္႔ေတာင္းခံသည့္အေပၚတြင္လည္းေကာင္း၊ ခြင့္ျပဳမိန္႔ေပးရန္သင့္ေတာ္သည့္ အက်ဥ္းသားမ်ားအား စိစစ္ရသည့္အဖြဲ႔ကိုဆိုသည္။
အခန္း(၂)
အက်ဥ္းေထာင္မ်ားကိုစီမံအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း
တာဝန္ႏွင့္လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား
၃။ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖြဲ႔၏ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ၀န္ၾကီးဌာနသည္ အက်ဥ္းသားမ်ားအားထိန္းသိမ္းထားရွိႏိုင္ရန္ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားကို ကုလသမဂၢစံခ်ိန္စံနွဳန္းမ်ားနွင့္အညီ တည္ေဆာက္ျခင္း၊ဖ်က္သိမ္းျခင္းႏွင့္ေရႊ႔ေျပာင္းျခင္းျပဳနိုင္သည္။
အက်ဥ္းဦးစီးဌာန၏ႏွစ္စဥ္အသံုးစရိတ္ အက်ဥ္းဦးစီးဌာန၏လံုေလာက္ေသာႏွစ္စဥ္အသံုးစရိတ္ (Budget) ရရွိရန္သက္ဆိုင္ရာ၀န္ႀကီးဌာနမွ သတ္မွတ္စီမံေဆာင္ရြက္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။
ခြင့္ျပဳမိန္႔ဘုတ္အဖြဲ႔အားဖြဲ႔စည္းရမည္။ အက်ဥ္းသားမ်ားအားျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုစိတ္၊ အလုပ္ၾကိဳးစားလိုစိတ္၊ အမူအက်င့္ေကာင္းမ်ား ေလ့က်င့္ေမြးျမဴလိုစိတ္မ်ား ေပၚေပါက္လာေစရန္ႏွင့္ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္မ်ားျပဳမည္ဆိုလွ်င္ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႔ေစရန္ သင့္ေတာ္ေသာပုဂၢိဳလ္မ်ား ျဖင့္ဖြဲ႔စည္းရမည္။
အက်ဥ္းေထာင္စစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္၏ညႊန္ႀကားခ်က္ျဖင့္ သက္ဆိုင္ရာတရားသူႀကီးမ်ားဦးေဆာင္ေသာ အက်ဥ္းေထာင္ စစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္တခုဖြဲ႔စည္းျပီးထုိေကာ္မရွင္သည္ အက်ဥ္းေထာင္တိုင္းသို႔လြတ္လပ္စြာဝင္ေရာက္စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ရိွသည္။
အက်ဥ္းေထာင္မ်ားအားဝင္ေရာက္စစ္ေဆးျခင္း အက်ဥ္းေထာင္မ်ားတည္ရွိရာေဒသရွိ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ သက္ဆိုင္ရာအက်ဥ္းေထာင္မ်ားအား လြတ္လပ္စြာဝင္ေရာက္စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ရိွသည္။ ထိုတရားသူၾကီးမ်ားသည္မည္သည့္အက်ဥ္းေထာင္အရာရွိ၊ မည္သည့္အက်ဥ္းသားကိုမဆို ေမးျမန္းပိုင္ခြင့္ရွိျပီး၊ ၄င္း၏ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအား အက်ဥ္းေထာင္ဧည့္မွတ္တမ္းစာအုပ္တြင္ ေရးသြင္းမွတ္တမ္းတင္ရမည္။ ထိုဧည့္မွတ္တမ္းစာအုပ္အား သက္ဆိုင္ရာ အက်ဥ္းေထာင္တာ၀န္ခံအရာရွိမွထိန္းသိမ္းထားျပီး၊ အက်ဥ္းေထာင္စစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္မွလာေရာက္သည့္အခါတြင္ မွီျငမ္းႏိုင္ရန္ေပးအပ္ရမည္။
အက်ဥ္းေထာင္တြင္းတရားေရးဌာနဖြင့္လွစ္ႏိုင္ရန္စီစဥ္ေပးရမည္။
ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမ်ားအားအတန္းအစားခြဲျခားျခင္း
ျပစ္ဒဏ္က် အက်ဥ္းသားမ်ားအား ေအ၊ ဘီ၊ စီ ဟူ၍ အတန္းအစားမ်ား ခြဲျခားထားရွိသည္။
၄။ ညႊန္ႀကားေရးမွဴးခ်ဳပ္သည္ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားတြင္ လံုျခံဳမွဳႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္မွဳကိစၥရပ္မ်ား အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႔မွဳရိွေစရန္ နည္းဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားေသာ စံခ်ိန္စံႏွဳန္းမ်ားႏွင့္အညီ အက်ဥ္းသားအေရအတြက္အား သတ္မွတ္ထားရိွရမည္။
၅။ ညႊန္ႀကားေရးမွဴးခ်ဳပ္သည္ သတ္မွတ္အက်ဥ္းသားအေရအတြက္ ထက္ပိုမိုမ်ားျပားလာပါက နည္းဥပေဒႏွင့္အညီအျခား အက်ဥ္းေထာင္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႔ေပးရမည္။ အျခားအက်ဥ္းေထာင္သုိ႔ေျပာင္းေရႊ႔႔ရန္ အဆင္မေျပသည့္အခ်ိန္တြင္လည္းေကာင္း၊ ကူးစက္ ေရာဂါျဖစ္ပြား ေပၚေပါက္ေနခ်ိန္တြင္လည္းေကာင္း၊ အက်ဥ္းသားမ်ားအားလံုျခံဳစြာထားရိွနိုင္မည့္ ယာယီအေဆာက္အဦမ်ား ေဆာက္လုပ္ျပီး အက်ဥ္းသားမ်ားအား အဆင္ေျပစြာႏွင့္လံုျခံဳစြာထားရိွရန္စီမံေဆာင္ရြက္ရမည္။
၆။ ညႊန္ႀကားေရးမွဴးခ်ဳပ္သည္-
(က) အက်ဥ္းဦးစီးဌာန၏ ရည္မွန္းခ်က္ႏွင့္လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ားကိုအေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္ရြက္ရမည္။
(ခ)ေငြေႀကးဆိုင္ရာကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ျပည္ေထာင္စု၏ဘ႑ာေငြအရအသံုးဆုိင္ရာဥပေဒအရ ခြင့္ျပဳထားေသာဘ႑ာေငြကို ဘ႑ာေရးစည္းမ်ဥ္းမ်ား၊ ဝန္ႀကီးဌာန၏ညႊန္ႀကားခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ လုိက္နာက်င့္သံုးေဆာင္ရြက္ရမည္။
(ဂ)လုပ္ပုိင္ခြင့္ႏွင့္လုပ္ငန္းတာဝန္အားလံုးကိုျဖစ္ေစ၊ တစ္စိတ္တစ္ေဒသကိုျဖစ္ေစ အက်ဥ္းဦးစီးဌာန၏ မည္သည့္အက်ဥ္းေထာင္ အရာရိွကိုမဆို နည္းလမ္းတက်တာဝန္ေပးအပ္နုိင္သည္။
(ဃ)အက်ဥ္းေထာင္မ်ားတြင္ကူးစက္ေရာဂါမ်ား က်ယ္ျပန္႔စြာျဖစ္ျခင္း၊ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ျဖစ္ျခင္း၊ အက်ဥ္းသားမ်ား၏ လံုျခံဳေရးကို ထိခိုက္ေစသည့္ အႏၱရာယ္မ်ားျဖစ္ျခင္းတို႔ေပၚေပါက္လာပါက အထူးကိစၥရပ္အျဖစ္သတ္မွတ္၍ သက္ဆိုင္ရာ ဝန္ႀကီး ဌာနမ်ား ႏွင့္ညိႇႏႈိင္းတုိင္ပင္ျပီးစီမံခန္႔ခြဲေဆာင္ရြက္ရမည္။
(င)အက်ဥ္းေထာင္တြင္းတြင္ ထပ္မံျပစ္မႈက်ဴးလြန္၍ အျပစ္ေပးခံရေသာအက်ဥ္းသားမ်ားအား သီးသန္႔အခန္းတြင္ သီးျခားခြဲထား ႏုိင္သည္။ လုိအပ္ပါကရာဇဝတ္ေႀကာင္းအရထပ္မံတရားစြဲဆိုနိုင္သည္။
(စ)အက်ဥ္းသားတစ္ဦးဦးက အက်ဥ္းေထာင္ဥပေဒပါအခြင့္အေရးတစ္ရပ္ရပ္နစ္နာေၾကာင္း တာဝန္ခံအရာရွိမွတဆင့္ တင္ျပလာမႈ အေပၚ အခ်ိန္ႏွင့္တေျပးညီသင့္ေလ်ာ္သည့္အမိန္႔ခ်မွတ္ေပးရမည္။
(ဆ)ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္သည္ အက်ဥ္းေထာင္တိုင္းတြင္ တာဝန္ခံအရာရိွ၊ဝန္ထမ္းႏွင့္ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ား၊ အသက္ေမြးဝမ္း ေက်ာင္းဆိုင္ရာ တာဝန္ခံမ်ားကိုလုိအပ္သလုိခန္႔အပ္တာဝန္ေပးရမည္။
အက်ဥ္းဦးစီးဌာနညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္သည္ အက်ဥ္းဦးစီးဌာန၀န္ထမ္းမ်ားအား ဤျပဌာန္းဥပေဒကိုေကာင္းစြာသိရွိ၊ နားလည္သေဘာေပါက္ လိုက္နာေစရန္၊ ႏိုင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ား၊ ဥပေဒမ်ားကိုနားလည္၊ သေဘာေပါက္ေစရန္ႏွင့္ စြမ္းရည္ျပည့္၀သူမ်ားျဖစ္လာေစရန္ စြမ္းရည္ျမႇင့္ သင္တန္းမ်ား၊ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ား၊ ညီလာခံမ်ားျပဳလုပ္ေပးရမည္။ ထို႔အျပင္ႏိုင္ငံတကာအက်ဥ္းေထာင္မ်ားသို႔ ေလ့လာေရးခရီးစဥ္မ်ား၊ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ ၀န္ထမ္းမ်ားအတြက္ ဘ၀အာမခံခ်က္ရွိေစရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။
၇။ တာဝန္ခံအရာရိွသည္-
(က)တည္ဆဲဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ၊ အမိန္႔၊ညႊန္ႀကားခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ အက်ဥ္းေထာင္ႏွင့္ပတ္သက္ေသာလံုျခံဳေရး၊ စည္းကမ္းထိန္း သိမ္းေရး၊ ႀကီးႀကပ္ကြပ္ကဲေရး၊ ဘ႑ာေငြသံုးစြဲေရး၊ ညွင္းပန္းနွိပ္စက္မွဳပေပ်ာက္ေရး၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူပေပ်ာက္ေရး၊ အက်ဥ္းသားမ်ား၏ ဘဝျပန္လည္ထူေထာင္ေရး၊ အစရိွသည္တို႔ကုိစီမံခန္႔ခြဲရမည္။
(ခ)အက်ဥ္းသားအမ်ဳိးအစား က်ား၊ မ၊ အသက္အပိုင္းအျခား၊ အေရအတြက္၊ ျပစ္မွဳအမ်ဳိးအစား၊ ေရာဂါခံစားေနရသူအမ်ဳိးမ်ဳိး စသည္ျဖင့္ အုပ္စုခြဲ၍ဤဥပေဒနွင့္အညီထားရိွရမည္။
(ဂ) အက်ဥ္းသားမ်ားကိုအလုပ္ခြဲေဝခ်မွတ္ေရးအား အက်ဥ္းသားမ်ား၏အေျခအေန၊ အမ်ိဳးအစားအလိုက္စီမံခန္႔ခြဲရမည္။
(ဃ)အက်ဥ္းေထာင္ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္သူမ်ားအတြက္ အေရးယူအျပစ္ေပးျခင္းကိစၥမ်ားကို ရိုက္ႏွက္ညွင္းပမ္းႏွိပ္စက္ျခင္းမရိွဘဲ တည္ဆဲ ဥပေဒမ်ားႏွင့္အညီစီမံခန္႔ခြဲရမည္။
(င)လက္ေအာက္ဝန္ထမ္းမ်ားအားဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒႏွင့္အမိန္႔ညႊန္ႀကားခ်က္မ်ားကို လိုက္နာေဆာင္ရြက္ေစေရးအတြက္ အနီးကပ္ ႀကီးႀကပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ရမည္။
(စ)အက်ဥ္းေထာင္မွတ္တမ္းမ်ား၊ အက်ဥ္းသားမ်ား၏ကိုယ္ေရးမွတ္တမ္းမ်ား၊ အက်ဥ္းသားမ်ား၏မွဳခင္းမွတ္တမ္းမ်ားအား စနစ္ တက်ျပဳစု ထိန္းသိမ္းထားရိွရမည္။
(ဆ)အက်ဥ္းေထာင္အေျခအေနအရ လံုျခံဳစြာထိန္းသိမ္းထားရိွရန္လိုအပ္သည္ဟု အေထာက္အထားခုိင္လံုပါက မည္သည့္အက်ဥ္း သားကိုမဆိုသီးသန္႔အခန္းတြင္သီးျခားခြဲထားနိုင္သည္။
(ဇ)ျပစ္ဒဏ္အရေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခားအေႀကာင္းေႀကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သီးသန္႔အခန္းအတြင္း ၂၄နာရီထက္ပို၍ သီးျခားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရိွေသာ အက်ဥ္းသားကိုတေန႔တႀကိမ္က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းႏွင့္စစ္ေဆးႀကည့္ရွဳရမည္။
(စ်)အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမ်ားကို ၄င္းတို႔၏သေဘာဆႏၵအရသာလွ်င္ သင့္ေလ်ာ္သည့္အလုပ္ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ ေရးအတြက္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။
(ည)ပုဒ္မ၄၉ပါျပစ္မွဳမ်ားကိုက်ဴးလြန္ေသာ အက်ဥ္းသားအားဟန္႔တားျခင္း၊ ရပ္တန္႔ရန္အမိန္႔ေပးျခင္း၊ လက္နက္ သို႔မဟုတ္ ေသနတ္ ျဖင့္ မပစ္ခတ္မီသတိေပးျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ေသာ္လည္း လိုက္နာမွဳမရိွပါ ကတာဝန္ခံအရာရိွသည္၄င္းအက်ဥ္းသားအား လက္နက္ သို႔မဟုတ္ ေသနတ္ကိုအသံုးျပဳဖမ္းဆီးနိုင္သည္။ သိ႔ုရာတြင္လိုအပ္သည့္အင္အားထက္ ပိုမိုသံုးစြဲျခင္းမျပဳရ။ ထိုသုိ႔ လက္နက္ သို႔မဟုတ္ ေသနတ္အား အသံုးျပဳရာတြင ္အသက္အႏၱရာယ္မထိခိုက္ေစရ။
(ဋ)အက်ဥ္းေထာင္ဝန္ထမ္းမ်ားအား နိုင္ငံတကာစံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကိုသိရိွနားလည္က်င့္သံုးနိုင္ရန္ လိုအပ္သလို ေလ့က်င့္သင္ၾကား ေပးရမည္။
၈။ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ႏွင့္တာဝန္ခံအရာရိွတို႔သည္ သတ္မွတ္ထားေသာေလွ်ာ့ရက္ကို နည္းဥပေဒပါသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ခြင့္ျပဳေပးနုိင္သည္။
၉။ ဝန္ထမ္းမ်ားသည္ အက်ဥ္းသားအခ်င္းခ်င္းတဦးႏွင့္တဦးညွင္းပမ္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊ အၾကင္နာမဲ့စြာရက္စက္ျခင္းႏွင့္ လူမဆန္စြာ သို႔မဟုတ္ ယုတ္ညံ့စြာျပဳမူဆက္ဆံျခင္းမျပဳလုပ္ေစရန္ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲရမည္။
၁၀။ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းသည္ အက်ဥ္းေထာင္ရိွဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္အက်ဥ္းသားမ်ား၏ က်န္းမာေရးကိစၥမ်ားကိုေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ က်န္းမာ ေရးေစာင့္ေရွာက္မႈႏွင့္ပတ္သက္ေသာ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္း၏ဆံုးျဖတ္မႈကို အက်ဉ္းေထာင္တာဝန္ရွိသူကလိုအပ္သလို အေထာက္ အကူ ေပးရမည္။
အက်င့္စာရိတၱျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္းႏွင့္အသက္ေမြးပညာေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးျခင္း
၁၁။ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသည္ အက်ဥ္းသားမ်ားအားေနာင္ထပ္မံ၍ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္လုိစိတ္ပေပ်ာက္ျပီး လူေကာင္းသူေကာင္းအျဖစ္ လူမႈ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ျပန္လည္ဝင္ဆံ့နိုင္ေရးအတြက္ ရည္မွန္းခ်က္ထားျပီးစိတ္ပုိင္း၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ ရမည္။
၁၂။ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသည္ အက်ဥ္းသားမ်ား၏စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေဆာင္ရြက္ရာ၌ဘာသာေရးဆိုင္ရာတရားပြဲမ်ား၊ တရားစခန္းမ်ား၊ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးမွဳမ်ား (ပံုမွန္ေကာင္ဆယ္လာမ်ားထားရိွရန္) ႏွင့္ပညာေပးေဟာေျပာပြဲမ်ားကို စနစ္တက်ပံုမွန္ ျပဳလုပ္ေပးရမည္။ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားတြင္ သက္ဆုိင္ရာကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာအလုိက္ဝတ္ျပဳနိုင္ရန္ စီစဥ္ေပးရမည္။ မည္သည့္ အက်ဥ္းသားကိုမွ် အတင္းအၾကပ္ဝတ္ျပဳရန္ေစခိုင္းျခင္းမရိွေစရ။
၁၃။ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသည္ ျပည္တြင္း၊ျပည္ပဗဟုသုတမ်ားရရိွေစေရးအတြက္ အက်ဥ္းေထာင္တိုင္းတြင္ စာႀကည့္တိုက္ဖြင့္လွစ္၍ သတင္းစာ၊ဂ်ာနယ္၊ မဂၢဇင္း၊ စာေစာင္၊ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာစာအုပ္မ်ား၊ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းဆိုင္ရာစာအုပ္မ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ စာအုပ္စာတမ္းမ်ား၊ ေရဒီယုိႏွင့္ရုပ္ျမင္သံႀကားမ်ားကိုစီမံထားရိွေပးရမည္။
၁၄။ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသည္ ပညာဆက္လက္သင္ႀကားလိုေသာ အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့့္ စာမတတ္ေျမာက္သူအက်ဥ္းသားမ်ားအား ပညာ သင္ႀကား ႏုိင္ရန္ႏွင့္ဆက္လက္ေလ့လာႏိုင္ရန္ စီမံေပးရမည္။ စာေမးပြဲေျဖဆိုခြင့္ရရိွနုိင္ရန္စီမံေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။
၁၅။ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသည္ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားတြင္ အက်ဥ္းသားမ်ားစိတ္အပန္းေျပေစေရးအတြက္ ေဖ်ာ္ေျဖျခင္း၊ ျပန္ၾကားျခင္းႏွင့္ ပညာေပးျခင္း စသည္မ်ားကိုစီမံေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။
၁၆။ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသည္ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားတြင္အက်ဥ္းသားမ်ား က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ေစေရးအတြက္ သင့္ေလ်ာ္သည့္ အားကစားကြင္းႏွင့္ အားကစားပစၥည္းမ်ားထားရိွေပးရမည့္အျပင္ေန႔စဥ္အားကစားျပဳလုပ္နိုင္ရန္အတြက္အခ်ိန္သတ္မွတ္ေပးရမည္။
၁၇။ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသည္ အက်ဥ္းသားမ်ားကိုအလုပ္တာဝန္ခ်ထားရာတြင္ အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္သင့္ေလ်ာ္သည့္ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ ေမြးျမဴေရး လုပ္ငန္းမ်ားကိုစီစဥ္ေပးရမည္။
၁၈။ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသည္ အက်ဥ္းသားမ်ားလုပ္အားျဖင့္ ကုန္ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား ျပဳလုပ္ရာတြင္အက်ဥ္းသားမ်ား၏ လုပ္အားခ ကို ထိုက္သင့္ေသာလစာ သို႔မဟုတ္ ေန႔စားခသတ္မွတ္ေပးရမည္။
၁၉။ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသည္ အက်ဥ္းသားမ်ားျပင္ပေလာကသို႔ျပန္လည္ဝင္ေရာက္သည့္အခါ အလုပ္အကိုင္အဆင္ေျပေစရန္ အသက္ေမြး ပညာေလ့က်င့္သင္ၾကားနို္င္ေရးအတြက္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းဆုိင္ရာသင္တန္းမ်ား ဖြင့္လွစ္စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ လုိအပ္ပါက သက္ဆိုင္ရာဝန္ႀကီးဌာနမ်ား၊ ပုဂၢလိကအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ညိွႏႈိင္းစီစဥ္ေပးရမည္။
က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ျခင္း
၂၀။ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားတြင္အက်ဥ္းသားမ်ားကုိ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ရန္ ေဆးရုံသုိ႔မဟုတ္ေဆးေပးဌာနမ်ားထားရွိၿပီး ေဆးဝါး အလုံအေလာက္ ထားရွိေပးရမည့္အျပင္ လုိအပ္ပါကအထူးကုဆရာဝန္ႀကီးမ်ားျဖင့္ ကုသႏုိင္ေရးစီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ အေရးေပၚ အေျခအေနအရ ျပင္ပေဆးရံုသို႔ပို႔ေဆာင္ကုသရန္လိုအပ္ပါက အက်ဥ္းေထာင္တာဝန္ခံဆရာ၀န္၏ ေထာက္ခံအတည္ျပဳခ်က္ျဖင့္ တာ၀န္ခံ အရာရွိသည္အလ်င္အျမန္ျပင္ပေဆးရံုသို႔ပို႔ေဆာင္ကုသႏိုင္ရန္စီစဥ္ေပးရမည္။
၂၁။ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားတြင္ ရုပ္ပိုင္း/စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ားေပးႏုိင္ရန္ ေကာင္ဆယ္လာမ်ားအပါအ၀င္ လုိအပ္ေသာ ဆရာဝန္မ်ား၊ သြားဆရာဝန္မ်ားႏွင့္က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားကုိက်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနႏွင့္ညႇိႏႈိင္း၍ခန္႔ထားရမည္။
၂၂။ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းလိုအပ္ခ်က္ရိွေသာအက်ဥ္းေထာင္မ်ားမွ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳလုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္နုိင္ရန္ အကူအညီ ေတာင္းခံလာမႈအေပၚသက္ဆုိင္ရာေဒသရိွ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန၏ဝန္ထမ္းမ်ားကေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။
၂၃။ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ျခင္းတြင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းအစီအစဥ္မ်ား၊ ေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ား၊ လုိအပ္ေသာအေထာက္အကူပစၥည္းမ်ားအတြက္ သတ္မွတ္ျပဌာန္းရမည္။
၂၄။ အစားအစာႏွင့္ပတ္သက္သည့္အာဟာရျပည့္မီသည့္စံႏႈန္းသတ္မွတ္ေပးရမည္။
အခန္း(၃)
အက်ဥ္းသားမ်ားကိုစီမံခန္႔ခြဲျခင္း
အက်ဥ္းသားမ်ားကိုလက္ခံျခင္း
၂၅။ (က)မည္သည့္အခ်ိန္ကာလတြင္မဆို အက်ဥ္းသားတဦးကို အက်ဥ္းေထာင္အတြင္းသို႔ေရာက္ရွိလွ်င္ ေရာက္ရိွျခင္း တာဝန္က် ဝန္ထမ္းက ရွာေဖြစစ္ေဆးရာတြင္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာထိခိုက္ေစမည့္ အရွက္ရသိမ္ငယ္ေစေသာ ျပဳမူဆက္ဆံမွဳမ်ဳိးမျဖစ္ေစရ။ တားျမစ္ပိတ္ပင္ ထားေသာပစၥည္းတစံုတရာႏွင့္လက္နက္မ်ားေတြ႔ရိွကသိမ္းဆည္းရမည္။
(ခ)အက်ဥ္းသားတစ္ဦးတစ္ေယာက္ပုိင္ဆုိင္သည့္ေငြေၾကးအားလုံး သုိ႔မဟုတ္ အျခားဝတၳဳပစၥည္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ သက္ဆုိင္ရာ တရားရုံးက အမိန္႔တစ္စုံတစ္ရာခ်မွတ္ထားျခင္းမရွိလွ်င္၊ ထုိ႔အျပင္အက်ဥ္းသားကအက်ဥ္းေထာင္သုိ႔ယူေဆာင္လာျခင္းသည္ အခြင့္အာဏာ ႏွင့္ အညီျဖစ္လွ်င္ သုိ႔မဟုတ္ အက်ဥ္းသားမ်ားအသုံးျပဳရန္အတြက္ အက်ဥ္းေထာင္သုိ႔ေပးပုိ႔ျခင္းျဖစ္လွ်င္ သက္ဆုိင္ရာအက်ဥ္းေထာင္ အရာရွိကစာရင္းမ်ားျပဳစု၍ သက္ဆိုင္ရာအက်ဥ္းသား၏ မွန္/မမွန္အတည္ျပဳခ်က္ယူျပီးလုိအပ္သလုိစီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။
(ဂ)အက်ဥ္းသားတိုင္းကိုလက္ခံမွတ္ပံုတင္ျပီးလွ်င္ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းကစစ္ေဆးရမည္။ အက်ဥ္းသား၏က်န္းမာေရးအေျခအေန၊ အက်ဥ္းသား၏ခႏၶာကုိယ္တြင္ရိွေသာဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ား သို႔မဟုတ္ ယင္းကဲ့သုိ႔ေသာလကၡဏာမ်ားကိုမွတ္တမ္းတင္ထားရမည္။ ယင္း အက်ဥ္းသား၏က်န္းမာေရးစစ္ေဆးခ်က္မွတ္တမ္းစာအုပ္ကို သက္ဆုိင္ရာအက်ဥ္းေထာင္အရာရိွက သိမ္းဆည္းထားရမည္။ ထုိေဆးစစ္ခ်က္ မွတ္တမ္းကိုအက်ဥ္းသားကိုယ္တုိင္ သို႔မဟုတ္ အက်ဥ္းသား၏မိသားစုကေတာင္းခံပါကကူးယူခြင့္ျပဳရမည္။
(ဃ)အမ်ဳိးသမီးအက်ဥ္းသားမ်ားအား ရွာေဖြျခင္းႏွင့္စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္းကို အမ်ဳိးသမီးဝန္ထမ္းႏွင့္အမ်ဳိးသမီးက်န္းမာေရးဝန္ထမ္း တို႔က ေဆာင္ရြက္ရမည္။
၂၆။ အက်ဥ္းသားတဦးေသဆံုးသည့္အခါတာဝန္ခံအရာရိွသည္ ေသဆံုးသည့္အေၾကာင္းရင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းထံမွ စစ္ေဆးအတည္ျပဳခ်က္ ရယူ၍ မွတ္တမ္းေရးသြင္းျပီးလိုအပ္ပါက ရဲစခန္းတြင္ေသမွဳေသခင္းဖြင့္လွစ္ရမည္။ ေသဆံုးသြားေသာအက်ဥ္းသား၏ မိသားစုအားအခ်ိန္နွင့္တေျပးညီ အေၾကာင္းၾကားေပးရမည္ျဖစ္ျပီး မိသားစုမွကိုယ္တုိင္သျဂိဳလ္ခြင့္ေတာင္းခံလာပါက သျဂိဳလ္နိုင္ရန္အတြက္ စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ အကယ္၍မိသားစုမွအခ်ိန္မီမလာေရာက္နိုင္ပါက သက္ဆိုင္ရာဓေလ့ထံုးတမ္းအစဥ္အလာႏွင့္အညီ သျဂိဳလ္မႈ ျပဳလုပ္နို္င္ေရးအတြက္ လုိအပ္သည္မ်ားကိုစီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။
အက်ဥ္းသားမ်ားကိုခြဲျခားထားရိွျခင္း
၂၇။ (က)အမ်ဳိးသားအက်ဥ္းသားမ်ားသာမက အမ်ဳိးသမီးအက်ဥ္းသားမ်ားပါ လက္ခံထိန္းသိမ္းထားရိွသည့္အက်ဥ္းေထာင္တခုတြင္ အမ်ဳိး သမီးအက်ဥ္းသားမ်ားအား အမ်ဳိးသားအက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ျမင္ေတြ႔ျခင္း၊ စကားေျပာဆုိျခင္းႏွင့္ အဆက္သြယ္ျပဳလုပ္ျခင္းမ်ားလံုးဝမျပဳ လုပ္ႏိုင္ေစရန္ အလို႔ငွာ သီးျခားအေဆာက္အဦတြင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အေဆာက္အဦတခုတည္းျဖစ္ပါက ယင္းအေဆာက္အဦ၏ သီးျခားအစိတ္အပုိင္းတြင္ေသာ္လည္းေကာင္းခြဲျခားထားရိွရမည္။
(ခ) လူငယ္အက်ဥ္းသားမ်ားအားအျခားအက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ခြဲျခားထားရိွရမည္။
(ဂ) အသက္၁၆ႏွစ္မျပည့္ေသးေသာကေလးသူငယ္မ်ားကိုအက်ဥ္းသားအျဖစ္လက္ခံျခင္းမျပဳရ။
(ဃ) အခ်ဳပ္အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမ်ားကိုခြဲျခားထားရိွရမည္။
(င) ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ တရားမအက်ဥ္းသားမ်ားကိုခြဲျခားထားရိွရမည္။
(စ) ေသဒဏ္က်ခံရေသာ အက်ဥ္းသားအားအျခားအက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ခြဲျခားျပီးသီးသန္႔အခန္းတြင္ထားရိွရမည္။
(ဆ)နုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားအားခြဲျခားထားရိွရမည္။
(ဇ)စာရိတၱပ်က္ယြင္းမွဳေႀကာင့္ မႀကာခဏေထာင္က်ခံရသူမ်ားႏွင့္ စာရိတၱပ်က္ယြင္းမွဳေႀကာင့္မဟုတ္ဘဲ ေထာင္က်ခံရသူမ်ားအား ခြဲျခားထားရိွရမည္။
(စ်) လိင္စိတ္ကြဲျပားမွဳခံယူထားသူမ်ားအားခြဲျခားထားရိွရမည္။
(ည) ႏွစ္ႀကီးအက်ဥ္းသားမ်ား၊ရာဇဝင္လူဆိုးမ်ားနွင့္အျခားအက်ဥ္းသားမ်ားအားခြဲျခားထားရိွရမည္။
(ဋ)စိတ္ေပါ့သြပ္သူ၊ ရူးသြပ္သူမ်ား၊ ကူးစက္ေရာဂါခံစားေနရသူမ်ားအား အထူးသတ္မွတ္ထားေသာေနရာမ်ားတြင္ သာခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရန္စီမံရ မည္ျဖစ္သည္။
၂၈။ ပုဒ္မ၂၄ပါျပဌာန္းခ်က္ကိုမေက်ာ္လြန္ေစဘဲ ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမ်ားကိုစုေပါင္း၍ျဖစ္ေစ သို႔မဟုတ္သီးသန္႔အခန္းမ်ား၌ တဦးခ်င္း ျဖစ္ေစ သို႔မဟုတ္ နည္းလမ္းနွစ္ရပ္အနက္တခုျဖင့္ျဖစ္ေစထားရိွနိုင္သည္။
၂၉။ မည္သည့္အက်ဥ္းသားကိုမွ် သက္ဆိုင္ရာဝန္ထမ္းႏွင့္ ဆက္သြယ္နိုင္ရန္စီစဥ္ထားျခင္းမရိွေသာ သီးသန္႔အခန္းတြင္ သီးျခားခ်ဳပ္ ေႏွာင္ မထားရ။ သီးသန္႔အခန္းတြင္ထားရိွမည့္ အက်ဥ္းသားသည္ဝန္ထမ္း၏ အနီးကပ္ေစာင့္ႀကည့္ႀကပ္မတ္မွဳကိုရရိွရမည္။ သီးသန္႔အခန္း အတြင္း၂၄နာရီထက္ပို၍ျပစ္ဒဏ္အရေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခားအေၾကာင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း သီးျခားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရိွေသာ အက်ဥ္းသားကုိ တေန႔တႀကိမ္က်က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းႏွင့္စစ္ေဆးၾကည့္ရႈရမည္။
အက်ဥ္းသားမ်ားေျပာင္းေရႊ႔ျခင္း
၃၀။ (က) အျခားအက်ဥ္းေထာင္သို႔ေျပာင္းေရႊ႔မည့္အက်ဥ္းသားမ်ားကိုမေျပာင္းေရႊ႔မီက်န္းမာေရးဝန္ထမ္းကစစ္ေဆးႀကည့္ရွဳရမည္။
(ခ)က်န္းမာေရးဝန္ထမ္း၏က်န္းမာေရးစစ္ေဆးခ်က္ႏွင့္ ေျပာင္းေရႊ႔ရန္အေျခအေနသင့္ေႀကာင္းေထာက္ခံခ်က္မပါရိွဘဲ မည္သည့္ အက်ဥ္းသားကိုမွ် အက်ဥ္းေထာင္တခုမွအျခားအက်ဥ္းေထာင္သို႔ေျပာင္းေရႊ႔ျခင္းမျပဳရ။
(ဂ)အက်ဥ္းသားတဦးဦးသည္မိသားစုႏွင့္ေဝးရာေထာင္သို႔ ေရာက္ရိွေနပါက ၄င္းအက်ဥ္းသား၏ဆႏၵႏွင့္အညီ မိသားစုႏွင့္နီးရာ ေထာင္သုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႔ပို႔ေဆာင္ေပးရမည္။
(ဃ)အလုပ္စခန္းမ်ားသို႔ေျပာင္းေရႊ႔သင့္ေသာ အက်ဥ္းသားမ်ားတြင္ရိွရမည့္ စံႏွဳန္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို နည္းဥပေဒတြင္ တိတိ က်က် ျပဌာန္းေပးရမည္။
(င) မည္သည့္အက်ဥ္းသားကိုမွ်ေရွ႕တန္းလုပ္အားေပး(ေပၚတာ) ေခၚယူျခင္းမျပဳရ။
(စ)အက်ဥ္းေထာင္အေျခအေနအရ အက်ဥ္းေထာင္ေျပာင္းေရႊ႔ရန္ႀကံဳလာသည့္အခါ အက်ဥ္းသားမိသားစုႏွင့္အနီးဆံုးေနရာသုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႔ရမည္။ ထိုသို႔ေျပာင္းေရႊ႔ခ်ိန္တြင္၄င္းမိသားစုအားအခ်ိန္နွင့္တေျပးညီအေႀကာင္းႀကားေပးရမည္။
(ဆ)အက်ဥ္းသားမ်ားအား ေထာင္ေျပာင္းေရႊ႔သည့္အခါ လူ႔အခြင့္အေရး၊ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္အညီ ေျပာင္းေရႊ႔နိုင္ရန္အတြက္စီစဥ္ ေပးရမည္။
အက်ဥ္းသားမ်ားကိုလႊတ္ျခင္း
၃၁။ (က)ညႊန္ႀကားေရးမွဴးခ်ဳပ္သည္ အက်ဥ္းသားတဦးကိုျဖစ္ေစ၊ တဦးထက္ပို၍ျဖစ္ေစခ်မွတ္ထားေသာ ျပစ္ဒဏ္မွဆိုင္းငံ့ခြင့္ သို႔မဟုတ္ ေလွ်ာ့ေပါ့ ေျပာင္းလဲခြင့္ သို႔မဟုတ္ လြတ္ျငိမ္းခြင့္ေပးသင့္ေႀကာင္း တာဝန္ခံအရာရိွ၏ ေထာက္ခံတင္ျပခ်က္ အေပၚဝန္ႀကီးဌာနႏွင့္ တရားသူ ႀကီးခ်ဳပ္ထံသို႔တင္ျပနိုင္သည္။
(ခ)ဝန္ႀကီးဌာနသည္အက်ဥ္းသားတဦးဦးကိုျဖစ္ေစ၊ တဦးထက္ပုိ၍ျဖစ္ေစခ်မွတ္ထားေသာျပစ္ဒဏ္မွ ဆိုင္းငံ့ခြင့္ သို႔မဟုတ္ ေလွ်ာ့ေပါ့ေျပာင္းလဲခြင့္ သို႔မဟုတ္ ျပစ္ဒဏ္လြတ္ျငိမ္းခြင့္ေပးေရး အတြက္ျပည္ေထာင္စုအစုိးရအဖြဲ႔မွ တဆင့္နုိင္ငံေတာ္ သမၼတ ထံ တင္ျပနို္င္သည္။
(ဂ)တာဝန္ခံအရာရိွသည္ နိုင္ငံေတာ္သမၼတ၏အမိန္႔အရ အက်ဥ္းသားအားခ်မွတ္ထားေသာျပစ္ဒဏ္မွ ဆုိင္းငံ့ခြင့္ သို႔မဟုတ္ ျပစ္ဒဏ္ေလွ်ာ့ေပါ့ေျပာင္းလဲခြင့္ သို႔မဟုတ္ ျပစ္ဒဏ္လြတ္ျငိမ္းခြင့္ သို႔မဟုတ္ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ျပဳသည့္အခါျဖစ္ေစ၊ ျပစ္ဒဏ္က်ခံသည့္ ကာလကုန္ဆံုးသည့္အခါတြင္ျဖစ္ေစ အက်ဥ္းသားကိုလႊတ္ရမည္။
(ဃ)လြတ္ရက္ေစ့ေရာက္ျပီးနာမက်န္းျဖစ္ေနေသာ မည္သည့္အက်ဥ္းသားကိုမဆုိ ဆုိးဝါးသည့္က်န္းမာေရးအေျခအေန သို႔မဟုတ္ အႏၱရာယ္ရိွသည့္ကူးစက္ေရာဂါျဖစ္ပြါးမွဳေႀကာင့္ ေကာင္းမြန္သည္အထိေဆးဝါးကုသမွဳခံယူရန္ လုိအပ္သည္ဟု က်န္းမာေရးဝန္းထမ္းမွ ထင္ျမင္ယူဆလွ်င္ အက်ဥ္းသားအားနီးစပ္ရာေဆးရံုသို႔ပို႔ေဆာင္လႊဲေျပာင္းေပးရမည္။
(င)အက်ဥ္းသားအားလႊတ္သည့္အခါ မိမိေနရပ္သို႔ျပန္နုိင္ရန္အတြက္ လံုေလာက္သည့္ေငြေႀကး သို႔မဟုတ္ အခမဲ့ခရီးသြားလာခြင့္ ကဒ္ျပားမ်ား ထုတ္ေပးရန္စီစဥ္ေပးရမည္။
(စ)ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္က်ခံခဲ့ရျပီး မိသားစုႏွင့္အဆက္သြယ္မရိွေသာ အက်ဥ္းသားမ်ားျပန္လႊတ္သည့္အခါ ၄င္း၏မိသားစုထံသို႔ ျပန္လည္ေရာက္ရိွရန္အတြက္ အက်ဥ္းေထာင္တာဝန္ခံအရာရိွမွ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ (ယင္းသို႔ေသာအက်ဥ္းသားမ်ားအား အက်ဥ္းေထာင္မွလႊတ္ရန္အခ်ိန္မက်ေရာက္မီအတြင္း အက်ဥ္းေထာင္တာဝန္ခံအရာရိွသည္ သက္ဆိုင္ရာေဒသအာဏာပိုင္ မ်ား ထံသို႔ အက်ဥ္းသား အျမဲအတည္တက်ေနထိုင္မည့္ အိမ္ထုိေနရာတြင္ရိွ၊မရိွေသခ်ာေစရန္ေမးျမန္းသိရိွထားရမည္။
တရားရံုးသို႔ရံုးထုတ္ျခင္း
၃၂။ (က)အက်ဥ္းသားတဦးဦးအား တရားရံုး သို႔မဟုတ္ အခြင့္အာဏာရသူတဦးဦးထံသို႔ တင္ပို႔ေစရန္အမိန္႔အားေပးပို႔ပါက တည္ဆဲဥပေဒ မ်ားႏွင့္အညီတာဝန္ခံအရာရိွကစိစစ္၍ထုတ္ေပးရမည္။
(ခ)အေႀကာင္းတခုခုေႀကာင့္ တရားရံုးသိုိ႔ရံုးထုတ္ေပးနိုင္ျခင္းမရိွပါက သက္ဆုိင္ရာတရားရံုးသို႔ မည္သည့္အေႀကာင္းေႀကာင့္ ရံုးထုတ္ေပးနိုင္ျခင္းမရိွေႀကာင္းတာဝန္ခံအရာရိွကျပန္လည္အေႀကာင္းႀကားရမည္။ (လိုအပ္ပါကတာဝန္ခံအရာရိွကိုယ္တုိင္ တရားရံုးသို႔ လာေရာက္ထြက္ဆုိ ေပးရမည္)
(ဂ)တရားရံုးသို႔ရံုးထုတ္ေရးအတြက္ လံုျခံဳေရးအထူးလုိအပ္ခ်က္ရိွေသာ အက်ဥ္းသားျဖစ္ပါက တာဝန္ခံအရာရိွသည္ ညႊန္ႀကား ေရးမွဴးခ်ဳပ္ ထံသို႔တင္ျပေဆာင္ရြက္ရမည္။
(ဃ) အက်ဥ္းသား၊ အခ်ဳပ္သားမ်ားအား တရားရံုးထုတ္သည့္အခါ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာညွိဳးႏြမ္းေစေသာ အျပဳအမူမ်ားမျပဳလုပ္ရ။
အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ေတြ႔ဆံုျခင္း
၃၃။ အက်ဥ္းေထာင္တာဝန္ခံအရာရိွ သို႔မဟုတ္ ဝန္ႀကီးဌာကအက်ဥ္းသားမ်ားကို ေထာင္ဝင္စာဧည့္သည္မ်ား၊ တရားဝင္ဧည့္သည္မ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုနိုင္ရန္အခ်ိန္ႏွင့္စည္းကမ္းခ်က္မ်ားသတ္မွတ္စီစဥ္ေပးရမည္။
၃၄။ သက္ဆုိင္ရာအက်ဥ္းေထာင္အရာရိွသည္-
(က)အက်ဥ္းသားတဦးႏွင့္ေတြ႔ဆံုရန္လာေရာက္သည့္ မည္သူ႔ကိုမဆုိ အမည္၊ ေနရပ္လိပ္စာႏွင့္သတ္မွတ္ထားေသာ စာရြက္စာတမ္း မ်ားကို ေတာင္းခံနိုင္သည္။ အကယ္၍သံသယတစံုတရာရိွပါက မိမိကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ လက္ေအာက္ဝန္ထမ္းတဦးဦးကိုတာဝန္ေပး၍ျဖစ္ေစ ထုိလာေရာက္ေတြ႔ဆံုသူအားရွာေဖြစစ္ေဆးရမည္။ ယင္းသို႔ရွာေဖြစစ္ေဆးရာတြင္ အက်ဥ္းသားတဦးတေယာက္ သို႔မဟုတ္ အျခားလာေရာက္ ေတြ႔ဆံုသူတဦးတေယာက္၏ေရွ႔ေမွာက္တြင္မျပဳလုပ္ရ။ (လာေရာက္ေတြ႔ဆံုသူဧည့္သည္သည္ အမ်ဳိးသမီးျဖစ္ပါက အမ်ဳိးသမီးဝန္ထမ္းျဖင့္ ရွာေဖြစစ္ေဆးရမည္။)
(ခ)အကယ္၍ယင္းသို႔ရွာေဖြစစ္ေဆးျခင္းကို လက္မခံနိုင္ေႀကာင္းျငင္းဆုိေသာ လာေရာက္ေတြ႔ဆံုသည့္မည္သူကိုမဆုိ ထိုသုိ႔ ေတြ႔ဆံုျခင္း ကိုျငင္းဆိုနိုင္သည္။ ထုိသုိ႔ျငင္းဆိုျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ သတ္မွတ္ထားေသာမွတ္တမ္းစာအုပ္တြင္ အက်ဳိးအေႀကာင္းျပည့္စံုစြာ ေရးသြင္းရမည္။
(ဂ)အက်ဥ္းသားမ်ားေထာင္၀င္စာေတြ႔ေနစဥ္ သို႔မဟုတ္ အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္သီးျခားေတြ႔ဆံုခြင့္ရသည့္ တရား၀င္ဧည့္သည္မ်ား ေတြ႔ဆံုေနခ်ိန္တြင္ မည္သည့္၀န္ထမ္းမွမွတ္သားျခင္း၊ နားေထာင္ျခင္းမျပဳလုပ္ရ။
(ဃ) ေထာင္၀င္စာေတြ႔ဆံုရာတြင္တိုင္းရင္းသားဘာသာစကားေျပာဆိုမႈကိုခြင့္ျပဳရမည္။
၃၅။ လံုျခံဳေရး၊ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးႏွင့္တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ေသာမည္သည္႔ေထာင္၀င္စာဧည္႔သည္မ်ားကိုမဆို ေတြ႔ဆံုခြင့္မျပဳရ။
၃၆။ အက်ဥ္းသားတစ္ဦးအား တရားရံုးသို႔ထုတ္ယူစစ္ေဆးရန္မသင့္ေလ်ာ္သည့္အေျခအေနတြင္ သက္ဆိုင္ရာတရားရံုးသည္ အက်ဥ္းေထာင္ သို႔တရားသူၾကီးတစ္ဦးျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ တရားစီရင္ေရးအဖြဲ႔ျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ေစလႊတ္စစ္ေဆးမည္ဆိုပါက တာ၀န္ခံအရာရွိသည္ စိစစ္၍ခြင့္ျပဳရမည္။ ထိုသို႔ စစ္ေဆးမည္ကိုမိသားစုႏွင့္ ၄င္း၏ေရွ႕ေနထံအခ်ိန္မီအေၾကာင္းၾကားရမည့္အျပင္ တရားခြင္သို႔တက္ေရာက္ နားေထာင္ခြင့္ႏွင့္ ေခ်ပခြင့္ျပဳရမည္။
၃၇။ ဤဥပေဒႏွင့္ဤဥပေဒအရျပဳေသာနည္းဥပေဒ၊ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားပါ ျပဌာန္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ဆန္႔က်င္ကြဲလြဲမွဳမရိွလွ်င္ အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ယင္းတို႔၏ေရွ႔ေနမ်ားအမွဳကိစၥေဆြးေႏြးရာ၌သတ္မွတ္ေနရာတြင္လြတ္လပ္စြာေတြ႔ဆံုခြင့္ျပဳနိုင္သည္။
၃၈။ အဖြဲ႔အစည္းတရပ္ရပ္မွျဖစ္ေစ၊ အလွဴရွင္တဦးဦးမွျဖစ္ေစ အက်ဥ္းသားမ်ားအတြက္အစားအေသာက္မ်ားလွဴဒါန္းျခင္း သို႔မဟုတ္ အသံုးအေဆာင္မ်ားလွဴဒါန္းျခင္းတို႔ကို ေဆာင္ရြက္လုိေႀကာင္းတင္ျပလာပါကစိစစ္ခြင့္ျပဳနိုင္သည္။
ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမ်ားအားအလုပ္တာဝန္ခ်ထားျခင္း
၃၉။ (က)ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမ်ားအား တရက္လွ်င္အလုပ္ခ်ိန္ရွစ္နာရီထက္ေက်ာ္လြန္၍ခို္င္းေစျခင္းမျပဳရ။
(ခ)က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းသည္အက်ဥ္းသားမ်ား၏လုပ္ငန္းခြင္သို႔မႀကာခဏသြားေရာက္စစ္ေဆးႀကည့္ရွဳရမည္။ (လိုအပ္သလိုတင္ျပခြင့္၊ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိရမည္။)
(ဂ)လက္ရိွလုပ္ကုိင္ေနေသာအလုပ္ေႀကာင့္ မက်န္းမမာျဖစ္ရသည့္ အက်ဥ္းသားျဖစ္ေႀကာင္း က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းက မွတ္ခ်က္ျပဳ ပါကအျခားသင့္ေလ်ာ္ေသာအလုပ္အကိုင္အမ်ဳိးအစားသို႔ေျပာင္းေရႊ႔ခ်ထားနိုင္သည္။
(ဃ)အစုိးရရံုးပိတ္ရက္ႏွင့္ျပန္တမ္းဝင္ရံုးပိတ္ရက္မ်ားတြင္ အက်ဥ္းသားမ်ားအားအလုပ္တာဝန္ခ်ထားျခင္းမျပဳရ။
(င)အက်ဥ္းေထာင္တြင္း သို႔မဟုတ္ အလုပ္စခန္းမ်ား၌အက်ဥ္းသားမ်ားအား အလုပ္ခိုင္းေစရာတြင္ အက်ဥ္းေထာင္၏ ေငြေၾကး အက်ဳိးအျမတ္အတြက္ရည္ရြယ္ခိုင္းေစျခင္းမျပဳဘဲ ၄င္းတို႔ဘဝျပန္လည္ထူေထာင္နိုင္ေရးအတြက္ ရည္ရြယ္၍၄င္းတို႔၏ အသက္ေမြး ဝမ္းေက်ာင္း အရည္အေသြးမ်ားထိန္းသိမ္းျမင့္တက္လာေစရန္ရည္ရြယ္ရမည္။
(စ) ကိုယ္လက္အဂါၤမသန္စြမ္းျဖစ္ေနေသာအက်ဥ္းသားမ်ားအားအလုပ္ခိုင္းေစျခင္းမျပဳရ။
(ဆ)က်န္းမာေရးမေကာင္းေသာ အက်ဥ္းသားမ်ားကို က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းႏွင့္ တာဝန္ခံအရာရိွတုိ႔၏မွတ္ခ်က္ျဖင့္ အလုပ္တာဝန္မွာ ေဆးခြင့္ေပးရမည္။
၄၀။ တာဝန္ခံအရာရိွသည္-
(က)အက်ဥ္းေထာင္မ်ားတြင္ ဝင္ေငြရသည့္လုပ္ငန္းမ်ား၌ လုပ္ကိုင္ေနေသာအက်ဥ္းသားမ်ားကို သတ္မွတ္ထားသည့္ လုပ္အားခ ေပးရမည္။ (လုပ္အားခအားနည္းဥပေဒတြင္အတိအက်ျပဌာန္းေပးရမည္။)
(ခ)အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနစဥ္အတြင္း အက်ဥ္းသားမ်ားထိခိုက္ဒဏ္ရာရရိွျခင္း၊ ေသဆံုးျခင္းတို႔ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ သတ္မွတ္ထားေသာ ကရုဏာေႀကးမ်ားခံစားခြင့္ရရိွေရးကိုေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ (ခံစားခြင့္အားနည္းဥပေဒတြင္အတိအက်ျပဌာန္းေပးရမည္။)
ခြင့္ျပဳမိန္႔ထုတ္ေပးျခင္း၊ရုပ္သိမ္းျခင္း
၄၁။ (က)ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမည္သူကိုမဆုိ ယင္းက်ခံရသည့္ျပစ္ဒဏ္၏ အစိတ္အပိုင္းတခုကိုနုိင္ငံေတာ္အတြင္း သတ္မွတ္ေနရာ တခုခု၌ ေနထိုင္ရန္စည္းကမ္းမ်ားသတ္မွတ္၍ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖြဲ႔၏ သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ ဝန္ႀကီးဌာနကမွခြင့္ျပဳမိန္႔ ထုတ္ေပး နိုင္သည္။
(ခ)ခြင့္ျပဳမိန္႔ရရိွေသာ ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားအား ခြင့္ျပဳမိန္႔ကိုရုပ္သိမ္း၍ ျပစ္ဒဏ္ျပန္လည္က်ခံေစေသာ အမိန္႔မရမခ်င္း မူလ ျပစ္မႈႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ မည္သူမွ်ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းျခင္းမျပဳရ။
(ဂ)ခြင့္ျပဳမိန္႔ကိုရုပ္သိမ္းရန္အေႀကာင္းတရပ္ရပ္ေပၚေပါက္လာပါကျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖြဲ႔၏သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ဝန္ႀကီးဌာနက အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသုိ႔ခြင့္ျပဳမိန္႔ရုပ္သိမ္းေႀကာင္းအေႀကာင္းႀကားရမည္။
(ဃ)ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားမည္သူ႔ကိုမဆို ျပစ္ဒဏ္၏အစိတ္အပုိင္းတခုကို ခြင့္ျပဳမိန္႔ဘုတ္အဖြဲ႔၏တင္ျပလာမႈ အေပၚျပည္ေထာင္စု အစိုးရမွ အတည္ျပဳျပီးခြင့္ျပဳမိန္႔ျဖင့္လႊတ္ေပးနိုင္သည္။
တရားမအက်ဥ္းသားႏွင့္အခ်ဳပ္အက်ဥ္းသား
၄၂။ တရားမအက်ဥ္းသားႏွင့္ အခ်ဳပ္သားမ်ားသည္ညႊန္ႀကားခ်က္ႏွင့္ အညီတာဝန္ခံအရာရိွက စိစစ္ခြင့္ျပဳထားေသာအစားအစာႏွင့္ အဝတ္ အထည္မ်ားကိုခြင့္ျပဳထားေသာအခ်ိန္မ်ားတြင္ ျပင္ပမွသြင္းယူျခင္းသို႔မဟုတ္ဝယ္ယူျခင္းစသည္တို႔ကိုျပဳလုပ္နိုင္သည္။
၄၃။ တရားမအက်ဥ္းသားႏွင့္အခ်ဳပ္အက်ဥ္းသားမ်ားသည္ အထက္ပါအစားအစာႏွင့္ ေနထိုင္ရန္အေထာက္အကူပစၥည္းမ်ား၏ မည္သည့္ အစိတ္အပိုင္းကိုမွ် မည္သည့္အက်ဥ္းသားတဦးဦးထံသို႔ ေရာင္းခ်ျခင္း၊ ေပးကမ္းျခင္း၊ငွားရမ္းျခင္းမျပဳလုပ္ရ။ ဤပုဒ္မပါျပဌာန္းခ်က္မ်ားကို ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္ပါက ပုဒ္မ၃၉ပါခံစားခြင့္မ်ားကို တာဝန္ခံအရာရိွသည္ သင့္ေလ်ာ္သည့္ကာလသတ္မွတ္ခ်က္တခုအထိ ျပန္လည္ရုပ္သိမ္း နိုင္သည္။
၄၄။ အဝတ္အထည္၊အိပ္ရာပစၥည္းႏွင့္အစားအစာမ်ားေထာက္ပံ့ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍တာဝန္ခံအရာရိွသည္-
(က) တရားမအက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္အခ်ဳပ္အက်ဥ္းသားမ်ားအားလံုးေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။
(ခ)တရားရံုး၏ဒီဂရီအမိန္႔ကိုအတည္ျပဳရန္ ပုဂၢလိကဆိုင္ရာတရားမအက်ဥ္းသားအား အက်ဥ္းေထာင္သို႔ပို႔အပ္လက္ခံရရိွျပီးေနာက္ အက်ဥ္းသားအားထုတ္ေပးရသည့္ အဝတ္အထည္၊ အိပ္ရာပစၥည္းမ်ားႏွင့္အစားအစာမ်ား၏တန္ဖိုးကိုေပးေခ်ရန္ ေတာင္းဆုိသည္ကို တရားနိုင္(အနိုင္ဒီဂရီရသူ) သို႔မဟုတ္ယင္း၏ကုိယ္စားလွယ္သည္ ေငြေတာင္းခံလႊာရသည့္အခ်ိန္မွစ၍ ၄၈နာရီအတြင္း တာဝန္ခံအရာရိွထံ ေပးသြင္းရမည္ျဖစ္ျပီး ေပးသြင္းရန္ပ်က္ကြက္ပါက ယင္းအက်ဥ္းသားကိုလႊတ္ေပးနိုင္သည္။
အက်ဥ္းသားမ်ား၏ခံစားခြင့္မ်ား
၄၅။ အက်ဥ္းသားမ်ားသည္-
(က)က်န္းမာေရး၊ ေနထိုင္စားေသာက္ေရးႏွင့္ အျခားထူးျခားသည့္အေျခအေနမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒႏွင့္ နည္းဥပေဒမ်ားအရ အက်ဥ္းသား၏အခြင့္အေရးတရပ္ရပ္ နစ္နာမွဳႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍လည္းေကာင္း တာဝန္ခံအရာရိွထံကိုယ္တုိင္တင္ျပနိုင္သည္။ ထုိသို႔တင္ျပမႈအေပၚ မည္သည့္အက်ဥ္းေထာင္ဝန္ထမ္းကမွ် တားဆီးပိတ္ပင္ျခင္း၊ အခ်ိ္န္ဆြဲျခင္းမျပဳရ။ တင္ျပခ်ိန္လံုေလာက္စြာရရိွရမည္။
(ခ) ယံုႀကည္ေသာဘာသာကိုလြတ္လပ္စြာကုိးကြယ္ခြင့္ရိွရမည္။
(ဂ)လူမ်ဳိး၊ဇာတိ၊ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ၊ ယဥ္ေက်းမွဳ၊ ရာထူးဌာနႏၱရ၊ အဆင့္အတန္း၊ အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ၊ မသန္စြမ္းျဖစ္မႈ နိုင္ငံေရးယံုႀကည္ခ်က္၊ ႏွစ္သက္ရာအယူဝါဒစသည္တို႔ကိုအေႀကာင္းျပဳ၍ ခြဲျခားဆက္ဆံခံရျခင္းမရိွေစရ။
(ဃ) နည္းဥပေဒႏွင့္အညီေလွ်ာ့ရက္ခံစားခြင့္ရိွရမည္။
(င)အက်ဥ္းေထာင္အတြင္း စည္းကမ္းမ်ားနွင့္အညီေနထိုင္ေသာအက်ဥ္းသားမ်ားသည္ ခြင့္ျပဳမိန္႔ဘုတ္အဖြဲ႔မွ သတ္မွတ္ျပဌာန္းထား ေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းႏွင့္ညီညႊတ္ပါက ခြင့္ျပဳမိန္႔ဘုတ္အဖြဲ႔ထံသို႔တင္ျပ၍ခြင့္ျပဳမိန္႔ကိုေတာင္းခံနိုင္သည္။
(စ)မည္သည့္အက်ဥ္းသားမဆို အက်ဥ္းေထာင္အရာရိွမ်ား၊ ဝန္ထမ္းမ်ားမွျဖစ္ေစ အက်ဥ္းသားအခ်င္းခ်င္းမွျဖစ္ေစ အနိုင္က်င့္ျခင္း၊ ညွင္းပန္းနွိပ္စက္ျခင္းမ်ား က်ဴးလြန္လာပါက သက္ဆိုင္ရာေထာင္တာဝန္ခံအရာရိွ သို႔မဟုတ္ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနညႊန္ႀကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ သို႔မဟုတ္ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး သုိ႔မဟုတ္ တရားရံုးတခုခု သုိ႔မဟုတ္ သက္ဆိုင္ရာလႊတ္ေတာ္ေရးရာေကာ္မတီမ်ား သို႔မဟုတ္ ပါရီစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း မ်ား ႏွင့္ အညီဖြဲ႔စည္းထားေသာ ျမန္မာနိုင္ငံလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ သို႔မဟုတ္ နိုင္ငံေတာ္သမၼတထံသို႔တိုင္ႀကားနိုင္ခြင့္ရိွသည္။ လုိအပ္ပါက ရာဇဝတ္ဥပေဒေႀကာင္းအရတရားစြဲဆိုနိုင္ခြင့္ရိွေစရမည္။ ထိုသုိ႔တိုင္ႀကားရာတြင္ အက်ဥ္းသားကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ မိသားစုမွတဆင့္ျဖစ္ေစ၊ ေရွ႔ေနမွတဆင့္ျဖစ္ေစ၊ စာျဖင့္ျဖစ္ေစတိုင္ႀကားခြင့္ရိွသည္။ ထိုသုိ႔တိုင္ႀကားနိုင္ရန္ ေထာင္တာဝန္ခံအရာရိွမွ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။
(ဆ) တိုင္ႀကားစာ အားမည္သည့္အက်ဥ္းေထာင္ဝန္ထမ္းကမွ် ဖတ္ႀကားႀကည့္ရွဳ႔ခြင့္မရိွေစရ။ ထိုသို႔တိုင္ႀကားမွဳနွင့္ပတ္သက္ျပီး ၄င္းအက်ဥ္း သားအား မည္သည့္အေရးယူမွဳမွ်မရိွေစရ။
(ဇ)အကယ္၍မမွန္မကန္တိုင္ႀကားပါက ၄င္းအက်ဥ္းသားသည္ တည္ဆဲဥပေဒအရ အေရးယူ ျခင္းခံရမည္။
(ဈ)တိုင္ႀကားမႈကိုလက္ခံရရိွသည့္အဖြဲ႔အစည္း၊ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားမွ တိုင္ႀကားမွဳအေပၚအခ်ိန္ႏွင့္ တေျပးညီစံုစမ္းစစ္ေဆးအေရးယူမႈ ျပဳလုပ္ေပးရမည္။
(ည)မည္သည့္အက်ဥ္းသားမဆိုစာအုပ္စာတမ္းမ်ား၊ ဂ်ာနယ္မ်ား၊ သတင္းစာမ်ားအား အက်ဥ္းေထာင္သို႔တရားဝင္သြင္းခြင့္၊ ဖတ္ရွဳေလ့လာခြင့္ရိွသည္။
(ဋ)ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အမ်ဳိးသမီးအက်ဥ္းသူမ်ား က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရးအထူးေစာင့္ေရွာက္ခြင့္ရရိွေစရန္ ေထာင္တာဝန္ခံအရာရိွမွ စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင္ မီးေနသည္မ်ားအတြက္ အထူးၾကပ္မတ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးႏုိင္ရန္ သီးျခားအေဆာက္အဦးမ်ား ေဆာက္လုပ္ထားရွိရမည္၊ မည္သည့္ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မဆို အက်ဥ္းေထာင္ျပင္ပ ေဆးရုံမ်ားတြင္ ကေလးမီးဖြားခြင့္ ရရွိႏုိင္ေစရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္၊ မျဖစ္မေန အက်ဥ္းေထာင္အတြင္း ေမြးဖြားသည္ဟု ထည့္သြင္းေဖာ္ျပျခင္းမျပဳရ။ မိခင္၏ ေစာင့္ေရွာက္မႈ မေပးႏုိင္ေသာ ကေလးငယ္မ်ားအား ခေလးထိန္းဌာနသုိ႔ ပို႔ေဆာင္ထားရွိရမည္။
(ဌ)အမ်ဳိးသမီးအက်ဥ္းသူတိုင္း၏ ကေလးငယ္အား အသက္၄ႏွစ္ျပည့္သည္အထိ ၄င္းနွင့္အတူထားခြင့္ျပဳရမည္။ သို႔မဟုတ္ အက်ဥ္းေထာင္တာဝန္ခံ၏ အတည္ျပဳခ်က္ျဖင့္ အသက္၆နွစ္ျပည့္သည္အထိ ထားလုိပါကထားနိုင္သည္။ ကေလးအား ဆရာဝန္မွ သတ္မွတ္အမိန္႔ေပးသည့္ အတိုင္းေကြ်းေမြးရမည္ျဖစ္ျပီး သင့္ေတာ္ေသာအဝတ္အစားမ်ားေပးရမည္။
(ဍ)မသန္စြမ္းအက်ဥ္းသားမ်ားအားအထူးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးရမည္။
(ဎ)မည္သည့္အက်ဥ္းသားမဆုိ ပညာဆက္လက္သင္ယူခြင့္၊ အသက္ေမြးဝမ္းေႀကာင္းဆုိင္ရာသင္တန္းမ်ား တက္ေရာက္သင္ယူခြင့္ရိွ ရမည္။
(ဏ)ဝင္ေငြရရိွေသာလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လုပ္ကုိင္ေနေသာအက်ဥ္းသားမ်ားအား သင့္ေလ်ာ္ေသာလုပ္ခလစာခံစားခြင့္ရိွေစရမည္။
အခန္း(၄)
အက်ဥ္းေထာင္ျပစ္မွဳမ်ား
၄၆။ မည္သည့္အက်ဥ္းသားမွ်ေအာက္ေဖၚျပပါအက်ဥ္းေထာင္ျပစ္မွဳမ်ားအားက်ဴးလြန္ျခင္းမျပဳရ-
(က)ဤဥပေဒႏွင့္ဤဥပေဒအရျပဌာန္းထားေသာနည္းဥပေဒ၊စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကိုလိုက္နာမွဳမရိွျခင္း၊ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္ျခင္း။
(ခ)ေထာင္ဝင္စာ၊ ေထာင္ဝင္စာဧည့္သည္၊ တရားဝင္ဧည့္သည္မ်ားႏွင့္ေတြ႔ဆံုနိုင္ရန္ သတ္မွတ္ထားေသာစည္းကမ္းခ်က္မ်ားကို လိုက္နာရန္ ပ်က္ကြက္ျခင္း (ယင္းစည္းကမ္းခ်က္မ်ားအားနည္းဥပေဒတြင္ အတိအက်ျပဌာန္းေပးရမည္ျဖစ္ျပီး အက်ဥ္းသားတိုင္းကို သိရိွနိုင္ ရန္အတြက္ အက်ဥ္းသားမ်ားျမင္ေတြ႔နုိင္ရန္အတြက္စီစဥ္ေပးရမည္။)
(ဂ) ရိုက္နွက္ထုိးပုတ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာအင္အားအသံုးျပဳျခင္း။
(ဃ) သူတပါးစိတ္ကိုနာက်င္ထိခိုက္ေစေသာသို႔မဟုတ္ျခိမ္းေျခာက္ေသာစကားကိုေျပာဆိုျခင္း။
(င) ကိုယ္က်င့္တရားကင္းမဲ့ေသာ၊ယုတ္မာေသာ၊မဖြယ္မရာစည္းကမ္းမဲ့ေသာအျပဳအမူမ်ားကိုျပဳမူျခင္း။
(စ)အလုပ္မဲ့ျပစ္ဒဏ္ႏွင့္ တရားမအက်ဥ္းသားမ်ားမွအပ အလုပ္တစံုတရာမလုပ္ကိုင္နုိင္ရန္ မိမိကိုယ္မိမိထိခိုက္နာက်င္ေစရန္ျပဳမူ ေဆာင္ရြက္ျခင္း
(ဆ) အလုပ္မဲ့ျပစ္ဒဏ္ႏွင့္တရားမအက်ဥ္းသားမ်ားမွအပခိုင္လံုေသာအေႀကာင္းျပခ်က္မရိွဘဲအလုပ္လုပ္ရန္အျမဲတေစျငင္းဆန္ျခင္း။
(ဇ) တာဝန္ခံအရာရိွ၏အမိန္႔မရရိွဘဲ လက္ထိပ္မ်ားကိုတုိက္ျဖတ္ျခင္း၊ ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ ျပဳျပင္ျခင္းႏွင့္ ခြ်တ္ထုတ္ျခင္း။
(စ်)အလုပ္ႏွင့္ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ခံရေသာအက်ဥ္းသားသည္အလုပ္၌တရားမဲ့ပ်င္းရိျခင္း၊ေပါ့ေလ်ာ့ျခင္း၊လြဲမွားစြာစီမံေဆာင္ရြက္ ျခင္း။
(ည) အက်ဥ္းေထာင္ပစၥည္းမ်ားကိုဖ်က္ဆီးျခင္း
(ဋ)အက်ဥ္းသားကိုယ္ေရးမွတ္တမ္းမ်ား၊ မွတ္ပံုတင္စာအုပ္မ်ား သို႔မဟုတ္ အေထာက္အထားစာရြက္စာတမ္းမ်ားကို ခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္းႏွင့္ဖ်က္ဆီးျခင္း။
(ဌ) က်န္းမာေရးမေကာင္းေႀကာင္းဟန္ေဆာင္ျခင္း။
(ဍ) ဝန္ထမ္းကိုျဖစ္ေစ၊ အက်ဥ္းသားကိုျဖစ္ေစ မမွန္မကန္စြပ္စြဲေျပာဆိုျခင္း
(ဎ) မည္သူ႔ကိုမဆိုထိခိုက္နာက်င္ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ျပဳလုပ္ရန္ႀကံစည္ျခင္း၊ အားေပးကူညီျခင္း။
(ဏ)ေဖာ္ျပပါျပစ္မွဳမ်ားကိုက်ဴးလြန္ျခင္း၊ က်ဴးလြန္ရန္ႀကံစည္ႀကိဳးစားျခင္းတို႔ကို သိလွ်င္သိခ်င္းသတင္းပို႔ရန္ ပ်က္ကြက္ျခင္း သုိ႔မဟုတ္ သိရိွရန္လံုေလာက္ေသာအေႀကာင္းရိွလ်က္ တမင္ျငင္းကြယ္ျခင္း။
၄၇။ (က)ပုဒ္မ၄၃ပါ အက်ဥ္းေထာင္ျပစ္မွဳတရပ္ရပ္ကို က်ဴးလြန္သည့္မည္သည့္အက်ဥ္းသားကိုမဆို တာဝန္ခံအရာရိွသည္ စစ္ေဆး၍ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ျပစ္ဒဏ္တရပ္ရပ္ကုိခ်မွတ္နိုင္သည္။
(၁)တရားဝင္အသိေပးျခင္း
(၂)ေလ်ာ့ရက္အခြင့္အေရးမ်ားကိုကာလအတိုင္းအတာတခုအထိဆံုးရွံဳးေစျခင္း။ (ျပစ္ဒဏ္ခ်ခံရေသာ အက်ဥ္းသားအား မည္သည့္ ကာလ အထိခံစားခြင့္မရိွဆုိသည္ကိုအသိေပးရမည္။)
(၃)တဆယ့္ေလးရက္ထက္မပိုေသာ သီးသန္႔အခန္းပိတ္ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္း။ (အေမွာင္တုိက္ျပစ္ဒဏ္အား မည္သည့္ အက်ဥ္းသား ကိုမွ် မခ်မွတ္ရပါ)
(၄) သံုးလထက္မပိုေသာကာလအထိ သီးျခားခြဲ၍ထားရိွျခင္း။
(ခ)ပုဒ္မခြဲ(က)ပါ တာဝန္ခံအရာရိွခ်မွတ္ေသာျပစ္ဒဏ္တရပ္ရပ္ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ နစ္နာသည္ဟုယူဆေသာ အက်ဥ္းသားတဦးဦးသည္ ညႊန္ႀကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ထံအယူခံတင္ျပခြင့္ရိွေစရမည္။ ညႊန္ႀကားေရးမွဴးခ်ဳပ္၏အဆံုးအျဖတ္သည္ အျပီးအျပတ္ျဖစ္သည္။
အခန္း(၅)
ျပစ္မွဳႏွင့္ျပစ္ဒဏ္မ်ား
ျပစ္မွဳမ်ား
၄၈။ မည္သူမဆုိဥပေဒအရ တားျမစ္ပိတ္ပင္ထားေသာ မည္သည့္အရာဝတၳဳပစၥည္းကိုမဆို အက်ဥ္းေထာင္အတြင္းသို႔သြင္းယူျခင္း သို႔မဟုတ္ အက်ဥ္းေထာင္ျပင္ပသို႔ထုတ္ယူျခင္း သုိ႔မဟုတ္ ဤကဲ့သုိ႔ျပဳလုပ္ရန္ႀကံစည္ႀကိဳးစားျခင္း သို႔မဟုတ္ အားေပးကူညီျခင္းမျပဳလုပ္ရ။
၄၉။ မည္သူမဆုိဥပေဒအရ တားျမစ္ပိတ္ပင္ထားေသာမည္သည့္အရာဝတၳဳပစၥည္းကိုမဆို အက်ဥ္းေထာင္နယ္နမိတ္ျပင္ပ၌ အက်ဥ္းသားကို ေပးျခင္း၊ ေပးရန္ႀကံစည္ႀကိဳးပမ္းျခင္း၊ အားေပးကူညီျခင္းမျပဳလုပ္ရ။
၅၀။ မည္သူမဆုိဥပေဒႏွင့္ဆန္႔က်င္လ်က္ အက်ဥ္းသားတဦးတေယာက္ႏွင့္ ဆက္သြယ္ျခင္းသို႔မဟုတ္ဆက္သြယ္ရန္ ႀကံစည္ႀကိဳးပမ္းျခင္း မျပဳလုပ္ရ။
၅၁။ မည္သည့္အက်ဥ္းေထာင္ဝန္ထမ္းမဆို ပုဒ္မ၄၅၊ ၄၆ႏွင့္ ၄၇ပါျပဌာန္းခ်က္မ်ားအား ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္ေႀကာင္းေတြ႔ရိွပါက သတင္းပို႔ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ရန္ပ်က္ကြက္ျခင္းမရိွေစရ။
၅၂။ အက်ဥ္းသားမ်ားသည္ မည္သည့္အေျခအေနႏွင့္မည္သည့္အခ်ိန္အခါတြင္မဆို ဆူပူအံုႀကြျခင္း၊ ထႀကြေသာင္းက်န္းျခင္း၊ ထြက္ေျပးျခင္း၊ အက်ဥ္းေထာင္အေဆာက္အဦးႏွင့္ ပစၥည္းမ်ားအားလူစုလူေဝးျဖင့္ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ ယင္းျပစ္မွဳအားက်ဴးလြန္ရန္ ႀကံစည္ျခင္း၊ ႀကိဳးပမ္းအား ထုတ္ျခင္း၊ အားေပးကူညီျခင္းမျပဳလုပ္ရ။
၅၃။ မည္သည့္အက်ဥ္းေထာင္ဝန္ထမ္းမဆုိေအာက္ေဖာ္ျပပါျပစ္မွဳမ်ားအားက်ဴးလြန္ျခင္းမျပဳလုပ္ရ-
(က) ေပးအပ္ေသာတာဝန္ကိုထမ္းေဆာင္ရန္ပ်က္ကြက္ျခင္း။
(ခ) ျပဌာန္းထားေသာဥပေဒ၊စည္းကမ္းကိုခ်ဳိးေဖာက္ျခင္း။
(ဂ) ခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲလုပ္ငန္းတာဝန္မွစြန္႔ခြါျခင္း။
(ဃ) မိမိလုိလားခ်က္ကိုႏွစ္လႀကိဳတင္၍စာျဖင့္ေရးသားတင္ျပျခင္းမရိွဘဲတာဝန္က်ေနရာမွထြက္ခြာသြားျခင္း။
(င) ခြင့္ျပဳထားေသာခြင့္ရက္ထက္ေက်ာ္လြန္၍ခိုင္လံုေသာအေႀကာင္းျပခ်က္မရိွဘဲပ်က္ကြက္ျခင္း။
(စ) အက်ဥ္းေထာင္တာဝန္မွအပအျခားလုပ္ငန္းတခုခုတြင္ခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ျခင္း။
(ဆ) တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရာတြင္သူရဲေဘာနည္းျခင္း။
(ဇ) အက်ဥ္းသားအားရုိက္ႏွက္ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊အႀကင္နာမဲ့စြာရက္စက္ျခင္း၊လူမဆန္စြာသို႔မဟုတ္ယုတ္ညံ့စြာျပဳမူဆက္ဆံျခင္း။
(စ်) အက်ဥ္းသားတဦးဦး၏ဥပေဒႏွင့္အညီရပိုင္ခြင့္ကိုတမင္ပိတ္ပင္ျခင္း၊ဟန္႔တားျခင္း၊ေႏွာင့္ေႏွးႀကန္႔ႀကာေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္း။
၅၄။ မည္သည့္အက်ဥ္းေထာင္ဝန္ထမ္းမဆို သို႔မဟုတ္ ၄င္းႏွင့္ဆက္စပ္သည့္မည္သည့္ပုဂၢိဳလ္မဆို ခြင့္ျပဳမိန္႔မရိွဘဲ အက်ဥ္းေထာင္ အတြင္းတြင္ မိမိတို႔၏အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ဆက္သြယ္၍ ပစၥည္းတစံုတရာကိုေရာင္းခ်ျခင္း၊ ေရာင္းခ်ခြင့္ျပဳျခင္း၊ ငွားရမ္းျခင္း၊ ေငြေႀကး ရယူျခင္း၊ အျခားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ဆက္သြယ္ျခင္းတုိ႔ကို တိုက္ရိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သြယ္ဝိုက္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္းမျပဳလုပ္ရ။
၅၅။ မည္သည့္အက်ဥ္းေထာင္ဝန္းထမ္းမဆုိ သို႔မဟုတ္ ၄င္းႏွင့္ဆက္စပ္သည့္ မည္သည့္ပုဂၢိဳလ္မဆို အက်ဥ္းေထာင္အတြင္းသို႔ ပစၥည္းမ်ား ေပးသြင္းေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ မိမိအတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခားသူအတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း ေငြေႀကးအက်ဳိး စီးပြားအတြက္ အက်ဳိးအျမတ္တစံုတရာရရိွေစရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းမျပဳလုပ္ရ။
ျပစ္ဒဏ္မ်ား
၅၆။ မည္သည့္အက်ဥ္းသားမဆို ပုဒ္မ၄၃ပါျပစ္မွဳမ်ားကို နည္းမ်ဳိးစံုျဖင့္မႀကာခဏက်ဴးလြန္ေႀကာင္း ျပစ္မွဳထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ ထုိသူအား တရားရံုးသို႔တင္ပို႔လ်က္ တရားစြဲဆိုကာတရားရံုးမွ တႏွစ္ထက္မပိုေသာေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ခံရမည္။
၅၇။ မည္သူမဆို ပုဒ္မ၄၅၊၄၆၊၄၇ႏွင့္၄၈ပါ ျပစ္မႈမ်ားအားက်ဴးလြန္ေၾကာင္း ျပစ္မႈထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ ထိုသူအား ေျခာက္လ ထက္မပိုေသာ ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ က်ပ္တစ္သိန္းထက္မပိုေသာေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ျပစ္ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လံုးျဖစ္ေစခ်မွတ္ရမည္။ သို႔ရာတြင္ လူအမ်ား အတြက္ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ ပစၥည္းမ်ား (ဥပမာ။ မူးယစ္ေဆး၀ါး) ကိုတင္သြင္းလွ်ွင္ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားအရ ထိေရာက္ျပင္း ထန္စြာ အေရး ယူျခင္းခံရမည္။
၅၈။ မည္သည့္အက်ဥ္းသားမဆုိ ပုဒ္မ၄၉ပါျပဳလုပ္မွဳတရပ္ရပ္ကို က်ဴးလြန္ေႀကာင္း ျပစ္မွဳထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ ထုိသူအား တရားရံုးသို႔ တင္ပို႔လ်က္ တရားစြဲဆိုကာ တရားရံုးမွထုိသူအားသံုးႏွစ္ထက္မပိုေသာ ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ က်ပ္ငါးသိန္းထက္မပိုေသာေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ျပစ္ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လံုးျဖစ္ေစခ်မွတ္ရမည္။
၅၉။ မည္သည့္အက်ဥ္းေထာင္၀န္ထမ္းမဆို ပုဒ္မ(၅၀)ပါျပစ္မႈမ်ားအားက်ဴးလြန္ေၾကာင္း ျပစ္မႈထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ထိုသူအား (၃)လထက္ မပို ေသာေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ က်ပ္ငါးေသာင္းထက္မပိုေသာေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ ျပစ္ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လံုးျဖစ္ေစခ်မွတ္ရမည္။ သို႔ေသာ္ပုဒ္မ(၅၀၊ (ဇ))ပါျပစ္မႈ အားက်ဴးလြန္ေဖါက္ဖ်က္ေၾကာင္း ျပစ္မႈထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ ထိုသူအားညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း ဆိုင္ရာတည္ဆဲဥပေဒအရ တရားစြဲဆိုျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ရမည္။
၆၀။ မည္သည့္အက်ဥ္းေထာင္၀န္ထမ္းမဆို ပုဒ္မ၅၁ႏွင့္၅၂ပါျပစ္မႈမ်ားအား က်ဴးလြန္ေၾကာင္းျပစ္မႈထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ ထိုသူအား ေျခာက္လထက္မပိုေသာ ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ က်ပ္တစ္သိန္းထက္မပိုေသာေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ျပစ္ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လံုးျဖစ္ေစခ်မွတ္ရမည္။ သို႔ရာတြင္ လူအမ်ားအတြက္အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာပစၥည္းမ်ား (ဥပမာ။ မူးယစ္ေဆး၀ါး) ကိုတင္သြင္းလွ်ွင္ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားအရ ထိေရာက္ ျပင္းထန္စြာအေရးယူျခင္းခံရမည္။
အခန္း(၆)
အေထြေထြ
၆၁။ အက်ဥ္းေထာင္္အရာရွိ တစ္ဦးဦး၏ မ်က္ေမွာက္တြင္ ပုဒ္မ ၄၅၊ ၄၆ ႏွင့္ ၄၇ ပါ ျပစ္မႈတစ္ရပ္ရပ္ကို က်ဴးလြန္သူ မည္သူကိုမဆို၊ ထို႔အျပင္ က်ဴးလြန္သူႏွင့္ ပတ္သက္ေနေသာ မည္သူကိုမဆို ယင္း၏ အမည္၊ ေနရပ္လိပ္စာအား အက်ဥ္းေထာင္အရာရွိ တစ္ဦးဦးမွ ေမးျမန္းသည္ကို ေျဖၾကားရန္ ျငင္းဆိုလွ်င္ သို႔မဟုတ္ ယင္း၏ အမည္ႏွင့္ ေနရပ္လိပ္စာအား လိမ္လည္ေျပာဆိုသည္ဟု သိရွိလွ်င္ သို႔မဟုတ္ မမွန္မကန္ေျပာဆိုသည္ဟု ယံုၾကည္ေလာက္ ေသာအေၾကာင္းရွိလွ်င္ ယင္းအား လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားႏွင့္အညီ ေခတၱထိန္းသိမ္းျခင္း ျပဳႏိုင္ သည္။ ယင္းသို႔ ထိန္းသိမ္းျပီးးလွ်င္ ရဲအရာရွိ တစ္ဦးဦးထံ ေဆာလ်င္စြာ လႊြဲအပ္ရမည္။ ထိုရဲအရာရွိသည္ ယင္းကိစၥကို မိမိမ်က္ေမွာက္တြင္ ျဖစ္ပြားသကဲ့သို႔ မွတ္ယူ၍ ဆက္လက္အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ရမည္။
၆၂။ တာဝန္ခံအရာရိွသည္ ဤဥပေဒပုဒ္မ၄၃ပါျပစ္မွဳမ်ားကိုနည္းမ်ဳိးစံုျဖင့္ မႀကာခဏက်ဴးလြန္ေသာအက်ဥ္းသားအား မိမိခ်မွတ္သည့္ ျပစ္ဒဏ္ျဖင့္ လံုေလာက္ျခင္းမရိွပါကတရားစြဲဆိုရမည္။
၆၃။ အက်ဥ္းသားတဦးတေယာက္အား တရားဥပေဒႏွင့္အညီ ထိန္းသိမ္းထားရန္သတ္မွတ္ထားသည့္ အက်ဥ္းေထာင္တခုမွထုတ္ယူျခင္း သို႔မဟုတ္ အက်ဥ္းေထာင္တခုသို႔ပို႔ေဆာင္ျခင္းျပဳလုပ္စဥ္တြင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အက်ဥ္းေထာင္ျပင္ပ၌ သို႔မဟုတ္ အက်ဥ္းေထာင္ နယ္န မိတ္ျပင္ပ၌ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္တြင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အက်ဥ္းေထာင္ဝန္းထမ္းတဦး၏ႀကီးႀကပ္ကြပ္ကဲမွဳေအာက္ သို႔မဟုတ္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ထိန္းသိမ္းမွဳေအာက္၌ေစခိုင္းေသာအခါတြင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျဖစ္ပြားသည့္ကိစၥအဝဝတို႔သည္ ယင္းအက်ဥ္းသားအက်ဥ္းေထာင္အတြင္း ရိွေနစဥ္ျဖစ္ပ်က္သကဲ့သို႔မွတ္ယူေဆာင္ရြက္ရမည္။
၆၄။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရမွခြင့္ျပဳေပးထားေသာ အက်ဥ္းေထာင္မွအသံုးျပဳသည့္ေျမႏွင့္ အျခားေသာသဘာဝအရင္းအျမစ္ ထြက္ရိွရာေနရာ မ်ားသည္ တားျမစ္ကန္႔သတ္နယ္ေျမျဖစ္ေစရမည္။
၆၅။ အက်ဥ္းေထာင္ႏွင့္အက်ဥ္းေထာင္လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ဝင္ေငြခြန္ႏွင့္အျခားအခြန္အခမ်ားေပးေဆာင္ျခင္းအား ဥပေဒမ်ားႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ရမည္။
၆၆။ အက်ဥ္းေထာင္သို႔ျပစ္ဒဏ္က်အက်ဥ္းသားေပးပို႔ရာတြင္ ယင္းအက်ဥ္းသားအားခ်မွတ္သည့္ ျပစ္မွဳ၏ျဖစ္စဥ္အက်ဥ္းကုိ ေထာင္ခ် မိန္႔ႏွင့္ အတူ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ေသာတရားရံုးႏွင့္အျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ရန္ အခြင့္အာဏာရိွသူတို႔ကေရးသားေပးပို႔ရမည္။
၆၇။ ဤဥပေဒအရအေရးယူေသာအမွဳမ်ားကို ရဲအေရးယူပိုင္ခြင့္ရိွေသာျပစ္မွဳမ်ားအျဖစ္သတ္မွတ္သည္။
၆၈။ ဤဥပေဒျဖင့္ ရုပ္သိမ္းလိုက္သည့္ The Prisons Act, 1894၊ The Prisoners Act, 1900 ႏွင့္ The Identification of Prisoners Act တို႔အရ ထုပ္ျပန္ခဲ့သည့္ နည္းဥပေဒမ်ား၊ စည္းမ်ဥ္းႏွင့္ စည္းကမ္းမ်ား အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာ၊ အမိန္႔ ညႊန္ၾကားခ်က္ႏွင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားသည္ ဤဥပေဒႏွင့္ မဆန္႔က်င္သေရြ႕ ဆက္လက္က်င့္သံုးႏိုင္သည္။
၆၉။ ဤဥပေဒပါျပဌာန္းခ်က္မ်ားကိုအေကာင္ထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္-
(က)ဝန္ႀကီးဌာနသည္နည္းဥပေဒမ်ား၊ စည္းမ်ဥ္းနွင့္စည္းကမ္းမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုအစုိးရအဖြဲ႔၏သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ ထုတ္ျပန္ နိုင္သည္။
(ခ) ဝန္ႀကီးဌာနႏွင့္အက်ဥ္းဦးစီးဌာနတုိ႔သည္အမိန္႔ေႀကာ္ျငာစာ၊ အမိန္႔၊ညႊန္ႀကားခ်က္ႏွင့္လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကိုထုတ္ျပန္နိုင္သည္။
၇၀။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါဥပေဒမ်ားကိုဤဥပေဒျဖင့္ရုပ္သိမ္းလုိက္သည္-
(က) The Prison Act 1984
(ခ) The Prison Act 1900
(ဂ) The Identification of Prisoners Act 1920
(င)က၊ ခ၊ ဂ၊ ဥပေဒမ်ားအရ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္နည္းဥပေဒမ်ား၊ စည္းမ်ဥ္းႏွင့္စည္းကမ္းမ်ား၊ အမိန္႔ေႀကာ္ျငာစာ၊အမိန္႔၊ ညႊန္ႀကားခ်က္ႏွင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား။
ဤဥပေဒကိုမည္သည့္အက်ဥ္းသားမဆိုဖတ္ရႈေလ့လာႏိုင္ရန္အက်ဥ္းဦးစီဌာနမွစီစဥ္ေပးရမည္။ (အက်ဥ္းေထာင္မ်ားဥပေဒ၊နည္းဥပေဒစာအုပ္အားစာၾကည့္တိုက္တြင္ထားရွိျခင္း၊ ေထာင္မႈးမ်ားမွအက်ဥ္းသားသစ္မ်ားကိုရွင္းျပျခင္း၊ အက်ဥ္းသား မ်ား သိလိုေၾကာင္း ေတာင္းဆိုသည့္အခါ ဖတ္ရႈႏုိင္ရန္စီစဥ္ေပးရမည္။)
ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရကြ်ႏု္ပ္လက္မွတ္ေရးထိုးသည္။
အက်ဥ္းေထာင္မ်ားဥပေဒမူၾကမ္း ေဒါင္းေလာ့ရယူရန္ Prison Law (draft)
