၂၀၂ဝ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ၊ လစဉ်အစီရင်ခံစာ နှင့်နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားစာရင်းထုတ်ပြန်ချက်
မာတိကာ
စကျတငျဘာလ သုံးသပျခကြျ ၂.
တဈလအတှငျး သတငျးသုံးသပျခကြျ ၄.
- နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြား .
- ဖမျးဆီးခံရခွငျးမြား ၉.
- တရားစှဲဆိုခံရခွငျးမြား ၁၀.
- ပွဈဒါဏျခမြှတျခံရခွငျးမြား ၁၅.
- ထောငျမှလှတျမွောကျမှုမြား ၁၆.
- တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့မြားမှ ဖမျးဆီးမှု ၁၇.
- တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့မြားမှ ပွနျလှတျပေးခွငျး ၁၇.
- ပြောကျဆုံးနသေူမြား ၁၈.
- နိုငျငံရေးနှငျ့နိုငျငံသားတို့၏လှတျလပျခှငျ့အပေါျ တားမွဈခွငျးမြားနှငျ့ ဆန်ဒထုတျဖောျမှုမြား ၁၉.
- ဆကျစပျသတငျးမြားဖတျရနျ Links ၂၉.
တဈလအတှငျး သတငျးသုံးသပျခကြျ
စကျတငျဘာလအတှငျး စုစုပေါငျး (၄၁) ဦး အမှုဖှငျ့၊ တရားစှဲဆိုခွငျးခံခဲ့ရသညျ။ ထို (၄၁) ဦးအနကျမှ ရခိုငျပွညျနယျ၊ ပုဏ်ဏားကြှနျး၊ မောငျတော နှငျ့ ခငြျးပွညျနယျ၊ ပလကျဝမွို့နယျ တို့မှ အရပျသား အရပျသား (၅) ဦးနှငျ့ ကြေးရှာအုပျခြုပျရေးမှုး (၁) ဦးသညျ အကွမျးဖကျမှုတိုကျဖကြျရေးဥပဒေ ပုဒျမ ၅၀(က)/၅၂(က)(ခ) သို့မဟုတျ ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၃၀၂ တို့ဖွငျ့ လညျးကောငျး၊ ကယားပွညျနယျ၊ ဖားဆောငျးမွို့နယျမှ NLD လူငယျ (၁) ဦးသညျ ဆကျသှယျရေးဥပဒေ ပုဒျမ ၆၆(ဃ)ဖွငျ့ လညျးကောငျး၊ ရနျကုနျတိုငျးဒသေကွီး၊ ပဲခူးတိုငျးဒသေကွီး၊ မန်တလေးတိုငျးဒသေကွီး၊ စဈကိုငျးတိုငျးဒသေကွီး၊ မကှေးတိုငျး ဒသေကွီးနှငျ့ ရခိုငျပွညျနယျတို့မှ ကြောငျးသား (၃၄) ဦးသညျ ငွိမျးခမြျးစှာ စုဝေးခှငျ့ နှငျ့ ငွိမျးခမြျးစှာ စီတနျးလှညျ့လညျခှငျ့ (ငွိမျး၊စု၊စီ) ဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉ (သို့) ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၅၀၅ (က) (ခ)၊ သဘာဝဘေးအန်တရာယျဆိုငျရာစီမံခနျ့ခှဲမှုဥပဒေ ပုဒျမ ၂၅ တို့ဖွငျ့လညျးကောငျး အသီးသီး အမှုဖှငျ့၊တရားစှဲဆိုခွငျးကို ခံခဲ့ရသညျ။
စကျတငျဘာလအတှငျး စုစုပေါငျး (၁၀၅) ဦး ဖမျးဆီးခွငျးခံခဲ့ရသညျ။ ထို (၁၀၅) ဦးအနကျမှ ရခိုငျ့အရေးနှငျ့ဆကျနှယျ၍ ဆန်ဒ ထုတျဖောျခဲ့ခွငျးကွောငျ့ အရပျသား (၄) ဦး ဖမျးဆီးခွငျးခံခဲ့ရပွီး ကြောငျးသား (၂၃) ဦးသညျ ငွိမျး၊စု၊စီ ဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉ (သို့) ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၅၀၅(က)(ခ)၊ သဘာဝဘေးအန်တရာယျဆိုငျရာစီမံခနျ့ခှဲမှုဥပဒေ ပုဒျမ ၂၅ တို့ဖွငျ့ လညျးကောငျး၊ ခငြျးပွညျနယျ၊ ပလကျဝမွို့နယျမှ အရပျသား (၂) ဦး သညျ အကွမျးဖကျမှုတိုကျဖကြျရေးဥပဒေ ၅၂(က)(ခ) ဖွငျ့လညျးကောငျး၊ ရခိုငျပွညျနယျ၊ မောငျတောမွို့နယျမှ အရပျသား (၂) ဦး နှငျ့ ကြေးရှာအုပျခြုပျရေးမှူး (၁) ဦးသညျ ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၃၀၂ ဖွငျ့လညျးကောငျး ဖမျးဆီးခွငျးခံခဲ့ရပွီး ကနြျကြေးရှာအုပျခြုပျခြုပျရေးမှူး နှငျ့ အရပျသား (၇၃) ဦးသညျ ရခိုငျပွညျနယျ၊ ပုဏ်ဏားကြှနျး၊ မွပေုံ၊ မွောကျဦး၊ ကြောကျတောျ မွို့နယျမြားမှ ဖွဈကွသညျ။
စကျတငျဘာလအတှငျး စုစုပေါငျး (၇) ဦး ပွဈဒဏျ ခမြှတျခွငျးခံခဲ့ရသညျ။ ထို (၇) ဦးအနကျမှ တကျကွှလှုပျရှားသူ (၃) ဦး နှငျ့ ကြောငျးသား (၁) ဦးသညျ ငွိမျး၊စု၊စီ ဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉ (သို့) ပုဒျမ ၂၀ ဖွငျ့ လညျးကောငျး၊ အရပျသား (၁) ဦးသညျ အကွမျးဖကျမှုတိုကျဖကြျရေးဥပဒေ ၅၀(ည) ဖွငျ့လညျးကောငျး၊ အရပျသား (၁) ဦးသညျ ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၅၀၅(ခ) ဖွငျ့ လညျးကောငျး ထောငျဒဏျခမြှတျခွငျးခံခဲ့ရပွီး ကနြျတကျကွှလှုပျရှားသူ (၁) ဦးသညျ ငွိမျး၊စု၊စီဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉ ဖွငျ့ ဒဏျငှေ ပေးဆောငျစရေနျ ပွဈဒဏျခမြှတျခွငျးခံခဲ့ရသညျ။
ဩဂုတျလအတှငျး စုစုပေါငျး (၈၅) ဦး လှတျမွောကျခဲ့သညျ။ နိုငျငံရေးအကဉြျးသား နှဈဦးဖွဈသော ကိုနမြေိုးဇငျ၊ ကိုသိနျးအောငျမွတျ နှငျ့ ဒေါငျးတို့မြိုးဆကျသံခပြျအဖှဲ့မှ အဖှဲ့ဝငျ ကိုဇယြောလှငျ တို့သညျ ကနြျးမာရေးကောငျးမှနျခွငျး မရှိကွောငျး သိရှိရသညျ။
ထို့ပွငျ စကျတငျဘာလအတှငျး ရှမျးပွညျ ပွနျလညျထူထောငျရေးကောငျစီ/ရှမျးပွညျတပျမတောျ (RCSS/SSA) မှ တအာငျး အမြိုးသားပါတီ(TNP) အဖှဲ့ဝငျ (၁) ဦးအား ဖမျးဆီးခဲ့သညျ။
၎င်းငျးပွငျ စကျတငျဘာလအတှငျး ရက်ခိုငျ့တပျတောျ(AA)မှ ၎င်းငျးတို့ ဖမျးဆီး၊ထိနျးသိမျးထားခဲ့သော သံဃာတောျ (၄) ပါးကို ပွနျလညျ လှတျပေးခဲ့သညျ။
လှတျလပျစှာထုတျဖောျပွောဆိုခှငျ့
စကျတငျဘာလ ၁၅ ရကျနေ့သညျ အပွညျပွညျဆိုငျရာ ဒီမိုကရစေီနေ့ဖွဈသညျ။ ဒီမိုကရစေီ၏ အနှဈအရသာမှာ ပွညျသူ့ထံမှ ဆငျးသကျလာသော အာဏာကို ပွညျသူတို့အတှကျ ပွညျသူတို့ထံသို့ ပွနျလညျစီးဆငျးစခွေငျးပငျဖွဈသညျ။ သို့သောျလညျး မွနျမာနိုငျငံတှငျး ဒီမိုကရစေီ၏ အနှဈသာရ နှငျ့ စံနှုနျးမြားကို ဖောျဆောငျနိုငျခွငျးမရှိသေးဘဲ ပွညျသူ့အာဏာဆိုသညျမှာ မှေးမှိနျ ပြောကျကှယျနဆေဲဖွဈပွီး ပွညျသူမြား၏ အခွခေံအခှငျ့အရေးမြားသညျ ဆကျလကျဆုံးရှုံးနဆေဲဖွဈသညျ။ ဒီမိုကရစေီ ဖောျဆောငျရာတှငျ အခွခေံကဩညျ့အခှငျ့အရေးတဈခုဖွဈသညျ့ လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျ၊ပွောဆိုခှငျ့ကို ကငြ့ျသုံးသူမြားသညျ ဖိနှိပျ၊ ကနျ့သတျမှုမြားကိုသာ ရငျဆိုငျနကွေရဆဲဖွဈသညျသာမက ဖမျးဆီး၊ တရားစှဲဆိုမှုမြားကို ရငျဆိုငျနကွေရခွငျးသညျ ဒီမိုကရစေီလမျးကွောငျးမှ သှဖေညျလကြျရှိသညျကို ထငျရှားစှာ ပွသလကြျရှိသညျ။
စကျတငျဘာလအတှငျးတှငျ လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျ၊ပွောဆိုခှငျ့ကို ပိုမို တငျးကပြျစှာဖွငျ့ ကနျ့သတျထားသညျကို တှေ့ရှိရ သညျ။ စကျတငျဘာလအတှငျး ရခိုငျ့အရေးနှငျ့ဆကျနှယျ၍ ဆန်ဒထုတျဖောျခဲ့ခွငျးအတှကျ ရနျကုနျ၊ မန်တလေး၊ မိထ်ထီလာ၊ မုံရှာ၊ ပခုက်ကူ နှငျ့ ပွညျစသညျ့ မွို့နယျမြားမှ ကြောငျးသားသမဂ်ဂအဖှဲ့ဝငျ နှငျ့ ကြောငျးသား စုစုပေါငျး (၃၄) ဦးသညျ ငွိမျး၊စု၊စီ ဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉ (သို့) ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၅၀၅(က)(ခ) (သို့) သဘာဝဘေးအန်တရာယျဆိုငျရာစီမံခနျ့ခှဲမှုဥပဒေ ပုဒျမ ၂၅ တို့ဖွငျ့ အသီးသီး တရားစှဲဆို ခွငျးကို ခံခဲ့ရပွီး ၎င်းငျးတို့အနကျမှ ကြောငျးသား (၂၃) ဦး ဖမျးဆီးခွငျးခံခဲ့ရကာ တဈဦး ပွဈဒဏျခမြှတျခွငျး ခံခဲ့ရသညျ။ ၎င်းငျးပွငျ အရပျသား (၄) ဦးသညျလညျး ဖမျးဆီးခွငျးခံခဲ့ရသညျ။
ထို့ပွငျ အသံအဖှဲ့၏ ဒါရိုကျတာဖွဈသူ ကိုစညျသူအောငျ(ခ)မောငျဆောငျးခသညျလညျး ရခိုငျပွညျနယျနှငျ့ ခငြျးပွညျနယျတှငျ အငျတာနကျလိုငျးမြားပွနျဖှငျ့ပေးရနျ လှုပျရှားမှုပွုလုပျခဲ့ခွငျးအတှကျ ငွိမျး၊စု၊စီဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉ ဖွငျ့ ဒဏျငှခေမြှတျခွငျး ခံခဲ့ရသညျ။ ထို့အတူ နှဈ ၇၀ ပွညျ့ ကရငျအာဇာနညျနေ့ အခမျးအနားကို ကငြျးပပွုလုပျခဲ့သညျ့ တကျကွှလှုပျရှားသူ စသိနျးဇောျမငျး၊ စောစကှာလာနှငျ့ ဒေါျစိနျထှေးတို့သညျ ငွိမျး၊စု၊စီဥပဒေ ပုဒျမ ၂၀ ဖွငျ့ ထောငျဒဏျ ၁၅ ရကျစီ ပွဈဒဏျ ခမြှတျခွငျး ခံခဲ့ရသညျ။
မွနျမာနိုငျငံတှငျး လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျ၊ပွောဆိုခှငျ့အခွအေနေ မညျမြှလောကျထိ ဆိုးရှားစှာ ကဆြငျးလကြျရှိသညျကို အထကျပါ ဖွဈစဉျမြားမှ ထငျရှားစှာ ပွသလကြျရှိသညျ။ ၎င်းငျးပွငျ ထိုအခှငျ့အရေးကို ကနျ့သတျထားသော ဥပဒမြေားဖွဈသညျ့ ငွိမျး၊စု၊စီဥပဒေ နှငျ့ ရာဇသတျကွီးဥပဒေ ပုဒျမ ၅၀၅(က)(ခ) တို့ကို ပွငျဆငျနိုငျခွငျးမရှိသေးခွငျးသညျလညျး လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျပွောဆိုခှငျ့နယျပယျကို ပို၍ ကဉြျးမွောငျးသှားစသေညျ။ လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျပွောဆိုခှငျ့ကို ခြိုးဖောကျခွငျးသညျ လူ့အခှငျ့အရေးကို ပိတျပငျထားခွငျးဖွဈသညျ့ပွငျ ဒီမိုကရစေီကို ဖောျဆောငျရာတှငျ နှောငျ့နှေးစသေော အခွငျးအရာလညျး ဖွဈသညျ။ ထို့ကွောငျ့ အစိုးရအနဖွေငျ့ နိုငျငံသားတိုငျး၏ လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျ၊ပွောဆိုခှငျ့ကို လေးစား၊ လိုကျနာသော အားဖွငျ့ ထိုအခှငျ့အရေးကို ကငြ့ျသုံးခဲ့၍ ပွဈဒဏျခမြှတျခွငျးခံထားရသော နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြား နှငျ့ ထောငျတှငျး နှငျ့ ထောငျပွငျပမှ တရားရငျဆိုငျနရေသူမြားကို အမွနျဆုံးလှတျပေးခွငျး၊ ဖိနှိပျထားသောဥပဒမြေားအား ပွငျဆငျ/ဖွညျ့စှကျခွငျး တို့ကို လုပျဆောငျပေးပါရနျ တိုကျတှနျးအပျပါသညျ။
ထို့ပွငျ လကျရှိကာတှငျ မွနျမာနိုငျငံအတှငျး၌ ကိုဗဈ–၁၉ အသကျရှုလမျးကွောငျးဆိုငျရာ ကူးစကျရောဂါ ကူးစကျနှုနျး မွငျ့မား နခြေိနျဖွဈသညျ။ ထိုကဲ့သို့သောကာလအတှငျး ငွိမျးခမြျးစှာ ဆန်ဒထုတျဖောျကွသော တကျကွှလှုပျရှားသူမြား၊ အရပျသားမြား နှငျ့ ကြောငျးသားမြားအား ဖမျးဆီး ထိနျးသိမျးထားခွငျးသညျ အကဉြျးထောငျတှငျး မလိုလားအပျသော လူဦးရေ ပွညျ့သိပျမှုကို ထပျမံဖွဈပေါျစသေညျ့အတှကျ ရောဂါကာကှယျတားဆီးရေး၌လညျး ထိရောကျမှုရှိနိုငျမညျမဟုတျပါ။ ရခိုငျပွညျနယျ၊ စဈတှမွေို့ အမှတျ (၁) ရဲစခနျးမှ ရဲအရာရှိ (၂) ဦး ရောဂါပိုးကူးစကျခွငျး ခံခဲ့ရပွီးနောကျ စကျတငျဘာလ ၂၁ ရကျနေ့ တဈနေ့တညျးတှငျပငျ စဈတှမွေို့ အမှတျ (၁) ရဲစခနျး၌ ရဲဝနျထမျး (၂၂) ဦး နှငျ့ အခြုပျသား (၁၉) ဦးတို့ သညျ ရောဂါပိုးကူးစကျခွငျးခံထားရကွောငျး သိရှိရသညျ။ ထိုအခွငျးအရာသညျ အကဉြျးထောငျမြား၊ အခြုပျထောငျမြား နှငျ့ ရဲဘကျစခနျးမြားရှိ အကဉြျးသားမြားအတှကျ စိုးရိမျဖှယျရာ အနအေထား တဈရပျဖွဈပွီး အကဉြျးထောငျတှငျး အကဉြျးသားဦးရေ ထူထပျလကြျရှိခွငျးကွောငျ့ ကူးစကျမှု ဖွဈပေါျပါက ထိနျးခြုပျနိုငျရနျခကျခဲမညျဖွဈသညျ။ ထို့ကွောငျ့ လကျရှိအခြိနျ ကာလအတှငျး မလိုလားအပျသော ဖမျးဆီးမှုမြားကို ရပျတနျ့ရမညျဖွဈသညျ။ ထို့ပွငျ အကဉြျးသား၊ အခြုပျသား မညျမြှအထိ ကူးစကျခွငျးခံထားရသညျ၊ မညျကဲ့သို့ တားဆီး ကာကှယျမှုမြားကို လုပျဆောငျလကြျရှိသညျတို့ကိုလညျး ပှငျ့လငျးမွငျသာစှာ ထုတျဖောျပွောကွားရနျလိုအပျလကြျရှိကွောငျး သုံးသပျအပျပါသညျ။
ဖိနှိပျထားသောဥပဒမြေားအား ပွငျဆငျ/ဖွညျ့စှကျခွငျး တို့ကို လုပျဆောငျပေးပါရနျ တိုကျတှနျးအပျပါသညျ။
နိုငျငံရေးအခှငျ့အရေးဆုံးရှုံးမှုမြား
၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲကငြျးပခြိနျ နီးကပျလာသညျနှငျ့အမြှ နိုငျငံရေးပါတီတခြို့သညျ နိုငျငံရေးအခှငျ့အရေးဆုံးရှုံးမှု မြားကို ရငျဆိုငျနကွေရသညျ။ ရှေးကောကျပှဲအခြိနျကာလတှငျ နိုငျငံရေးပါတီတိုငျးသညျ ၎င်းငျးတို့၏ မူဝါဒ၊ ၎င်းငျးတို့ လုပျဆောငျမညျ့ လုပျငနျးစဉျမြား၊ ထငျမွငျယူဆခကြျမြားနှငျ့ လကျရှိအခြိနျကာလတှငျ ဖွဈပေါျလကြျရှိသညျ့ အကွောငျးခွငျးရာမြားကို ပွညျသူ မြားအား လှတျလပျစှာ ခပြွပိုငျခှငျ့ရှိသညျ။ သို့မှသာလြှငျ ပွညျသူမြားသညျ ၎င်းငျးတို့ယုံကွညျရာ နိုငျငံရေးပါတီကို မဲပေး နိုငျကွမညျ ဖွဈသညျ။ သို့သောျလညျး နိုငျငံပိုငျမီဒီယာမြားမှတဈဆငျ့ ထုတျလှငျ့ပေးမညျ့ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ နိုငျငံရေးပါတီမြား၏ မဲဆှယျဟောပွောခွငျး မိနျ့ခှနျးမြားကို ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျ(UEC)မှ ဆငျဆာ ဖွတျတောကျမှုမြားရှိကွောငျး သိရှိရသညျ။ မိနျ့ခှနျးဆငျဆာဖွတျတောကျခွငျးခံခဲ့ရသညျ့ နိုငျငံရေးပါတီမြားမှာ ထားဝယျ တိုငျးရငျးသားမြားပါတီ၊ လူ့ဘောငျသဈ ဒီမိုကရကျတဈပါတီ(DPNS)၊ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအငျအားစုပါတီ(NDF)၊ ပွညျသူ့ပါတီ၊ ရခိုငျအမြိုးသားပါတီ(ANP)၊ ရခိုငျ ဦးဆောငျပါတီ(AFP) နှငျ့ ရခိုငျဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျပါတီ(ALD) တို့ဖွဈကွသညျ။ ထိုကဲ့သို့ ဆငျဆာ ဖွတျတောကျခွငျးကွောငျ့ လူ့ဘောငျသဈဒီမိုကရကျတဈပါတီ(DPNS)၊ ပွညျသူ့ပါတီ နှငျ့ ရခိုငျဦးဆောငျပါတီ(AFP) တို့သညျ မိနျ့ခှနျးပွောသညျ့ ရုပျသံ ရိုကျကူးခွငျးကို ဆောငျရှကျတော့မညျမဟုတျကွောငျး ထုတျပွနျခဲ့သညျ။
ထိုအခွငျးအရာသညျ လှတျလပျစှာ ပွောဆိုပိုငျခှငျ့ နှငျ့ လှတျလပျစှာ မဲဆှယျခှငျ့တို့ကို ကနျ့သတျ ပိတျပငျခွငျးဖွဈပွီး ဒီမိုကရစေီစံနှုနျးနှုနျးနှငျ့လညျး ကိုကျညီခွငျးမရှိပါ။ ထို့ကွောငျ့ ပွညျသူမြား၏ ရှေးခယြျပိုငျခှငျ့မြား ဆုံးရှုံးခွငျးမရှိစရေနျ ထိုကဲ့သို့ ဆငျဆာဖွတျတောကျမှုမြားကို ပွနျလညျ စိစဈ သုံးသပျပေးပါရနျ တိုကျတှနျးအပျပါသညျ။
တိုငျးရငျးသားဒသေမြားတှငျ ဖွဈပှားလြှကျရှိသော ပဋိပက်ခမြား၏ အကြိုးဆကျမြား
စကျတငျဘာလ ၂၁ ရကျနေ့သညျ အပွညျပွညျဆိုငျရာ ငွိမျးခမြျးရေးနေ့ဖွဈသညျ။ သို့သောျလညျး မွနျမာနိုငျငံတှငျး၌ ပွညျတှငျး ပဋိပက်ခမြားဆကျလကျဖွဈပှားဆဲဖွဈပွီး လူ့ဂုဏျသိက်ခာကို လေးစားလိုကျနာမှု နှငျ့ လူ့အခှငျ့အရေးဆိုသညျမှာ စဈမကျဖွဈပှားရာ ဒသေမြားတှငျ ပြောကျဆုံးနဆေဲဖွဈသညျ။ ထို့ပွငျ မွနျမာနိုငျငံတှငျး ကိုဗဈ–၁၉ အသကျရှု လမျးကွောငျးဆိုငျရာ ကူးစကျရောဂါ ကူးစကျမှုနှုနျး အရှိနျအဟုနျဖွငျ့ မွငျ့တကျလာခွငျးနှငျ့အတူ တိုငျးရငျးသား ဒသေမြားအတှငျး လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှု မြားသညျလညျး ဆိုးရှားစှာ မွငျ့တကျလာလကြျရှိသညျကို တှေ့ရှိရသညျ။ အထူးသဖွငျ့ ရခိုငျဒသေတှငျနထေိုငျကွသော ရခိုငျတိုငျးရငျးသားမြားသညျ ကိုဗဈ–၁၉ ကူးစကျရောဂါ ကာလအတှငျး ပွညျတှငျးစဈဒဏျကို ဆိုးရှားစှာ ရငျဆိုငျခံစားနကွေရ သညျသာမက အမြိုးမြိုးသော လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှုမြားကို ရငျဆိုငျနကွေရသညျမှာ အလှနျအမငျးစိုးရိမျဖှယျရာဖွဈသညျ။ စကျတငျဘာလအတှငျး ဖွဈပှားခဲ့သော လူ့အခှငျ့အရေး ခြိုးဖောကျမှု ဖွဈစဉျမြားအနကျမှ ဖွဈစဉျတခြို့ကို အောကျတှငျ ကောကျနုတျဖောျပွထားပါသညျ။
- ရခိုငျပွညျနယျ၊ မွောကျဦးမွို့နယျ၊ အောငျတိုကျအုပျစု၊ မွို့သဈရပျကှကျမှ သုံးဘီးဆိုငျကယျမောငျးနှငျသူ ဦးအေးကြောျ သညျ တပျမတောျ တပျရငျး ၃၇၇ ၏ ဖမျးဆီးစဈဆေးနစေဉျကာလအတှငျး သဆေုံးသှားခဲ့ခွငျး (ဦးအေးကြောျသညျ စဈကွောငျးအဖှဲ့ဝငျ၏ ပစ်စတိုသနေတျအားလုယူ၍ မိမိကိုယျကို ပဈခတျခဲ့၍ ဒဏျရာမြားဖွငျ့ သဆေုံးသှားခဲ့ခွငျး ဖွဈကွောငျး တပျမတောျသတငျးမှနျ ပွနျကွားရေးအဖှဲ့မှ ထုတျပွနျခဲ့သညျ)
- တပျမတောျစဈကွောငျးတဈခုမှ လမျးပွအဖွဈ ဖမျးဆီးခေါျဆောငျသှားခဲ့သညျ့ ရခိုငျပွညျနယျ၊ ကြောကျတောျမွို့နယျ၊ ဘုရားပေါငျးကြေးရှာမှ မောငျညှနျ့ဝငျးနှငျ့ ကိုဟနျမောငျသိနျး တို့ကို သနေတျဒဏျရာမြားဖွငျ့ သဆေုံးလကြျ ပွနျလညျ တှေ့ရှိခဲ့ခွငျး (၎င်းငျးတို့အား ဖမျးဆီးခေါျဆောငျလာစဉျ ဘုရားပေါငျးကြေးရှာအနီးအရောကျတှငျ ဗုံးပေါကျကှဲ ခွငျးကွောငျ့ ၎င်းငျးတို့နှဈဦးကို မသငျ်ကာ၍ပဈသတျလိုကျခွငျးဖွဈသညျဟု သဆေုံးသူ ကိုဟနျမောငျသိနျး၏ ဖခငျ ဦးစံထှနျးလှမှ ပွောကွားခဲ့သညျ)
- ရက်ခိုငျ့တပျတောျ (AA) အတှကျ ရိက်ခာသိုလှောငျထားသညျဟူသော စှပျစှဲခကြျဖွငျ့ ဖမျးဆီးခွငျးခံထားရသော ရခိုငျပွညျနယျ၊ ပုဏ်ဏားကြှနျးမွို့နယျ၊ စပါးထားကြေးရှာမှ ဆနျစကျပိုငျရှငျ ဦးရဲကြောျထှနျးနှငျ့ဆကျနှယျ၍ စပါးထား ကြေးရှာအုပျခြုပျရေးမှူး ဦးမောငျသိနျးစိုးသညျ ဖမျးဆီးခွငျးခံခဲ့ရသညျ။ ၎င်းငျးသညျ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျခွငျးခံခဲ့ရကာ ဦးရဲကြောျထှနျးနှငျ့အတူ ဖမျးမိခဲ့သညျ့ဆနျအိတျမြားသညျ ရက်ခိုငျ့တပျတောျ (AA) ၏ ရိက်ခာမြားဖွဈသညျဟု အတငျးအဓမ်မထှကျဆိုခိုငျးခဲ့၍ ဝနျခံခဲ့ရခွငျး (ထို့ပွငျ ဦးရဲကြောျထှနျးကို နှိပျစကျနသေညျ့အသံမြားကိုလညျး ကွားခဲ့ရသညျဟု ဦးမောငျသိနျးစိုး၏တူဖွဈသူ ကိုကြောျခိုငျမှ ပွနျလညျ ပွောကွားခဲ့သညျ)
- ရခိုငျပွညျနယျ၊မွပေုံမွို့နယျ၊ မွိုငျသာယာကြေးရှာမှ ဒသေခံနှဈဦးဖွဈသညျ့ ကိုထှနျးမွငျ့သနျး နှငျ့ ကိုမွငျ့မောငျတို့ကို တပျမတောျစဈကွောငျးတဈခုမှ ဖမျးဆီး၍ ရိုကျနှကျစဈဆေးခဲ့သညျ့အတှကျ ကိုမွငျ့မောငျသညျ ဦးခေါငျးကှဲသှားခဲ့ပွီး ကိုထှနျးမွငျ့သနျးတှငျ မကြျနှာတဈပွငျလုံး ရောငျရမျးသှားခဲ့ခွငျး
- တပျမတောျစဈကွောငျးမှ ဖမျးဆီး၍ ရိုကျနှကျထားသညျ့အတှကျ ရခိုငျပွညျနယျ၊ ကြောကျတောျမွို့နယျ၊ သာစညျ ကြေးရှာဒသေခံ ဦးမောငျညှနျ့စိနျ၏သားဖွဈသူသညျ စိုးရိမျရသညျ့အခွအေနရှေိသညျဟု သိရှိရခွငျး
- တပျမတောျစဈကွောငျးမှ ဖမျးဆီးထားသညျ့ ရခိုငျပွညျနယျ၊ ကြောကျတောျမွို့နယျမှ ဒသေခံ ၁၁ ဦးသညျ ရိုကျနှကျ စဈဆေးခွငျးကို ခံခဲ့ရခွငျး
ပဈခတျမှုကွောငျ့ သဆေုံး၊ ဒဏျရာရရှိမှုမြား
- ရခိုငျပွညျနယျ၊ ရသေ့တောငျ၊ ကြောကျတောျ နှငျ့ မွောကျဦးမွို့နယျမြားတှငျ ပဈခတျမှုမြားကွောငျ့ ၁၀ နှဈအရှယျ ကလေးငယျတဈဦးအပါအဝငျ အရပျသား သုံးဦး ထိခိုကျ ဒဏျရာ ရရှိခဲ့သညျ။
- ရှမျးပွညျနယျ၊ လားရှိုး နှငျ့ သီပေါနယျတို့တှငျ အရပျသား နှဈဦး သဆေုံးခဲ့ပွီး တဈဦး ဒဏျရာရရှိခဲ့ သညျ။
လကျနကျကွီးကညြျ ကရြောကျမှုကွောငျ့ သဆေုံး၊ ဒဏျရာရရှိမှုမြား
- ရခိုငျပွညျနယျ၊ ကြောကျတောျ၊ ရသေ့တောငျ နှငျ့ မွပေုံမွို့နယျတို့တှငျ လကျနကျကွီးကညြျကရြောကျ ပေါကျကှဲမှု မြားကွောငျ့ ကလေးငယျ ခွောကျဦး အပါအဝငျ အရပျသား ၂၈ ဦး ထိခိုကျ ဒဏျရာရရှိခဲ့ပွီး ကလေးငယျ နှဈဦး အပါအဝငျ အရပျသား ငါးဦး သဆေုံး ခဲ့သညျ။
မွမွေုပျမိုငျး ပေါကျကှဲခဲ့ခွငျးကွောငျ့ သဆေုံး၊ ဒဏျရာရရှိမှုမြား
- ရခိုငျပွညျနယျ၊ ပုဏ်ဏားကြှနျးမွို့နယျ နှငျ့ ခငြျးပွညျနယျ၊ ပလကျဝမွို့နယျတို့တှငျ မွမွေုပျမိုငျး ပေါကျကှဲခဲ့ခွငျးကွောငျ့ အရပျသား တဈဦးသဆေုံးခဲ့ပွီး ငါးဦး ထိခိုကျဒဏျရာရရှိခဲ့သညျ။
ရခိုငျဒသေအတှငျးရှိ ဒသေခံတိုငျးရငျးသားမြားသညျ ကိုဗဈ–၁၉ ကူးစကျရောဂါကာလအတှငျး ပွငျးထနျသော လူ့အခှငျ့အရေး ခြိုးဖောကျမှုဒဏျကို မညျရှေ့၊မညျမြှအထိ ရငျဆိုငျခံစားနကွေရသညျကို အထကျပါဖွဈစဉျမြားမှ ထငျရှားစှာ ထုတျဖောျပွသ လကြျရှိသညျ။ ထို့ကွောငျ့ လကျရှိဖွဈပေါျလကြျရှိသော ပွညျတှငျးစဈ နှငျ့ ကူးစကျရောဂါကာလအတှငျး ဒသေခံတိုငျးရငျးသား မြားအပေါျကြူးလှနျသညျ့ လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှုမြားကို ရနျတနျ့ရနျ နညျးလမျးမြားကို အမွနျဆုံးရှာဖှေ၍ ဆောငျရှကျရ မညျဖွဈပွီး တဈစတဈစ မွငျ့တကျလာသညျ့ ကူးစကျရောဂါ ကွိုတငျ ကာကှယျ၊တားဆီးရေးလုပျငနျးမြားကို အဆိုပါဒသေမြား အတှငျး ထိရောကျစှာ ဆောငျရှကျရမညျဖွဈသညျ။ သို့သောျလညျး စကျတငျဘာလ ၂၉ ရကျနေ့တှငျ တပျမတောျမှ ထုတျပွနျခဲ့ သညျ့ ပဈခတျတိုကျခိုကျမှုရပျစဲရေးတှငျ အကွမျးဖကျအဖွဈသတျမှတျထားသော အဖှဲ့အစညျးမြား ရှိသညျ့နရောမြား ပါဝငျခွငျး မရှိပါ။ ထိုအခွငျးအရာသညျ တိုကျပှဲမြားထပျမံဖွဈပှားလာစမေညျကို ရညျညှနျးစပွေီး လူ့အခှငျ့အရေး ခြိုးဖောကျမှုမြား ထပျမံ ဖွဈပှားလာစနေိုငျမညျကို ညှနျးဆိုပွသနသေညျ။ ကုလသမဂ်ဂအထှထှေေ အတှငျးရေးမှုးခြုပျ အနျတိုနီယိုဂူတဲရကျဈ၏ ကိုဗဈ–၁၉ နှငျ့ လူ့အခှငျ့အရေးမူဝါဒဆိုငျရာ ထုတျပွနျခကြျတှငျ COVID-19 တုနျ့ပွနျမှု၌ နိုငျငံတခြို့သညျ လူ့အခှငျ့အရေးကို ခြိုးဖောကျ သော နညျးလမျးမြားဖွငျ့ အကွမျးဖကျမှုတိုကျဖကြျရေးဥပဒနှေငျ့ လုံခွုံရေး အစီအမံမြားကို အသုံးပွုရနျ ရှာဖှလေိမျ့မညျဖွဈသညျ၊ ထိုကဲ့သို့သော ခြိုးဖောကျမှုမြားသညျ အကွမျးဖကျမှုကို ပြံ့နှံ့စသေညျ့ အခွအေနမြေားကို မီးထိုးပေးသညျ ဟု ဖောျပွထားသညျ။ ထို့ကွောငျ့ လူ့အခှငျ့အရေး နှငျ့ လူ့ဂုဏျသိက်ခာတို့ကို လေးစားလိုကျနာသောအားဖွငျ့လညျးကောငျး၊ အမြိုးသားပွနျလညျ သငျ့မွတျရေးနှငျ့ ငွိမျးခမြျးရေးလမျးစဉျကို ဆောငျရှကျခွငျး အားဖွငျ့လညျးကောငျး လကျရှိအခွအေနမြေားတှငျ ထိခိုကျမှု အမြားဆုံးဖွဈနသေညျ့ ဒသေခံတိုငျးရငျးသားမြားကို ကာကှယျမှုမြားပွုပေးပါရနျ တိုကျတှနျးအပျပါသညျ။
တရားစီရငျရေးကဏ်ဍ၏ ခြို့ယှငျးခကြျမြား (အထူးကဏ်ဍ)
နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြား ကူညီစောငျ့ရှောကျရေး(AAPP)မှ အထူးကဏ်ဍတဈရပျအနဖွေငျ့ ထညျ့သှငျး ဖောျပွလိုသညျမှာ မွနျမာနိုငျငံ၏ တရားစီရငျရေးကဏ်ဍ ဖွဈသညျ။ မွနျမာနိုငျငံ၏ တရာစီရငျရေးကဏ်ဍ ယိမျးယိုငျခဲ့သညျမှာ ဆယျစုနှဈ အဆကျဆကျတိုငျရှိခဲ့ပွီဖွဈသညျ။ အာဏာရှငျမြားလကျထကျ၌ မြှတသော တရားစီရငျရေးဆိုသညျမှာ အာဏာအုပျစိုးမှုမြား အောကျတှငျသာ ကရြှုံးနခေဲ့ရသညျ။ သို့သောျလညျး အသှငျကူးပွောငျးကို ဖောျဆောငျလကြျရှိသော ယခု မကြျမှောကျကာလ ထိတိုငျအောငျ မြှတသော တရားစီရငျရေးအတှကျ ထိရောကျသော ပွုပွငျပွောငျးလဲမှုမြားကို ပွုလုပျနိုငျခွငျး မရှိသေးခွငျး သညျလညျး စိုးရိမျဖှယျရာ အခွအေနတေဈရပျကို ဖွဈပေါျစသေညျ။ ထိုအခွအေနမြေားကို သိသာထငျရှားစှာ ဖောျပွလကြျရှိ သညျမှာ ရခိုငျ့အရေးနှငျ့ဆကျနှယျ၍ ငွိမျးခမြျးစှာ ဆန်ဒထုတျဖောျခဲ့ကွသော ကြောငျးသားမြားကို ပုဒျမအမြိုးမြိုးဖွငျ့ ဖမျးဆီး၊ တရားစှဲဆို၊ ပွဈဒဏျခမြှတျလကြျရှိခွငျးပငျဖွဈသညျ။
မဟာအောငျမွမွေို့နယျ၌ ၎င်းငျးတို့နှဈဦးကို တရားစှဲဆိုထား သညျကို ကာယရှငျ နှငျ့ မိသားစုမြားပငျလြှငျ သိရှိရခွငျးမရှိဘဲ အောကျတိုဘာလ ၂ ရကျနေ့တှငျ မန်တလေးတိုငျးဒသေကွီး၊ မဟာအောငျမွေ တရားရုံးမှ ၎င်းငျးတို့ နှဈဦးကို ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၅၀၅(က) ဖွငျ့ ထောငျဒဏျ (၂) နှဈ၊ ပုဒျမ ၅၀၅(ခ) ဖွငျ့ ထောငျဒဏျ (၂) နှဈတို့ကို တဈပေါငျးတညျးကခြံစရေနျ ပွဈဒဏျခမြှတျခဲ့သညျ။ ထို့ကွောငျ့ ၎င်းငျးတို့သညျ ထောငျဒဏျ (၂) နှဈကခြံရမညျ ဖွဈသညျ။ ၎င်းငျးတို့နှဈဦးသညျ မဟာအောငျမွမွေို့နယျ တရားရုံး၌ ရုံးခြိနျးတဈကွိမျတဈခါမြှ တကျရောကျခှငျ့ မရခဲ့ဘဲ၊ ခုခံခြပေခှငျ့လညျး မရခဲ့ဘဲ ပွဈဒဏျခမြှတျသညျ့နေ့တှငျသာ တရားရုံးကို ခေါျဆောငျ၍ ပွဈဒဏျခမြှတျခံခဲ့ရခွငျး ဖွဈသညျ။
အထကျတှငျဖောျပွထားသော ရခိုငျ့အရေးနှငျ့ဆကျနှယျ၍ ငွိမျးခမြျးစှာ ဆန်ဒထုတျဖောျခဲ့ကွသညျ့ ကြောငျးသား စုစုပေါငျး ၃၄ ဦး တရားစှဲဆိုခွငျးခံခဲ့ရပွီး ၎င်းငျးတို့အနကျမှ ကြောငျးသား သုံးဦးသညျ ပွဈဒဏျခမြှတျခွငျးခံခဲ့ရသညျ။ ပွဈဒဏျခမြှတျခွငျးခံခဲ့ရ သော ကြောငျးသုံး သုံးဦးအနကျ ကြောငျးသား နှဈဦးဖွဈကွသညျ့ ဗကသမြားအဖှဲ့ခြုပျ ဗဟိုအမှုဆောငျအဖှဲ့မှ ရုံးအဖှဲ့မှူး ကိုကြောျသီဟရဲကြောျ နှငျ့ သကျမှေးပညာရပျဆိုငျရာ အတှငျးရေးမှူး ကိုစိုးလှနိုငျ တို့သညျ မြှတသော တရားစီရငျရေးကို ရရှိခဲ့ခွငျးမရှိသညျကို တှေ့ရှိရပါသညျ။ အဆိုပါဆန်ဒထုတျဖောျမှုအတှကျ ၎င်းငျးတို့နှဈဦးသညျ အမရပူရ နှငျ့ မဟာအောငျမွေ မွို့နယျ နှဈခု၌ ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၅၀၅(က)၊(ခ) တို့ဖွငျ့ တရားစှဲဆိုခွငျးကို ခံထားရသညျသာမက ခမြျးအေးသာစံမွို့နယျ၌ လညျး ငွိမျးခမြျးစှာ စုဝေးခှငျ့ နှငျ့ ငွိမျးခမြျးစှာ စီတနျးလှညျ့လညျခှငျ့ဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉၊ သဘာဝဘေးအန်တရာယျဆိုငျရာ စီမံခနျ့ခှဲ မှုဥပဒေ ပုဒျမ ၂၅ တို့ဖွဈလညျး တရားစှဲဆိုခွငျးကို ခံထားရသညျ။ မဟာအောငျမွမွေို့နယျ၌ ၎င်းငျးတို့နှဈဦးကို တရားစှဲဆိုထား သညျကို ကာယရှငျ နှငျ့ မိသားစုမြားပငျလြှငျ သိရှိရခွငျးမရှိဘဲ အောကျတိုဘာလ ၂ ရကျနေ့တှငျ မန်တလေးတိုငျးဒသေကွီး၊ မဟာအောငျမွေ တရားရုံးမှ ၎င်းငျးတို့ နှဈဦးကို ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၅၀၅(က) ဖွငျ့ ထောငျဒဏျ (၂) နှဈ၊ ပုဒျမ ၅၀၅(ခ) ဖွငျ့ ထောငျဒဏျ (၂) နှဈတို့ကို တဈပေါငျးတညျးကခြံစရေနျ ပွဈဒဏျခမြှတျခဲ့သညျ။ ထို့ကွောငျ့ ၎င်းငျးတို့သညျ ထောငျဒဏျ (၂) နှဈကခြံရမညျ ဖွဈသညျ။ ၎င်းငျးတို့နှဈဦးသညျ မဟာအောငျမွမွေို့နယျ တရားရုံး၌ ရုံးခြိနျးတဈကွိမျတဈခါမြှ တကျရောကျခှငျ့ မရခဲ့ဘဲ၊ ခုခံခြပေခှငျ့လညျး မရခဲ့ဘဲ ပွဈဒဏျခမြှတျသညျ့နေ့တှငျသာ တရားရုံးကို ခေါျဆောငျ၍ ပွဈဒဏျခမြှတျခံခဲ့ရခွငျး ဖွဈသညျ။ ဗကသ ကြောငျးသားမြားသညျ တရားရုံးကို သပိတျမှောကျထားသညျဟု သိရှိရသောျလညျး တရားလိုမြား၊ သကျသမြေားကို ခေါျစဈရနျ တို့မှာ သကျဆိုငျရာတရားရုံးတိုငျး၏ တာဝနျပငျ ဖွဈသညျ။ သို့မှသာ မှနျကနျ၊မြှတမှုရှိသော အဆုံးအဖွတျကို ခမြှတျနိုငျမညျ ဖွဈသညျ။
၎င်းငျးတို့နှဈဦးသညျ ထိုကဲ့သို့သော လုပျဆောငျမှုမြိုးကို ရရှိခံစားပိုငျခှငျ့မရှိခဲ့ပါ။ ထို့အခွငျးအရာမှ တရားရေးဆိုငျရာ အခှငျ့အရေး မြား ဆုံးရှုံးလကြျရှိသညျကို သိသာစှာ ထုတျဖောျပွသလကြျရှိသညျ။ အပွညျပွညျဆိုငျရာ လူ့အခှငျ့အရေးကွညော စာတမျး (UDHR) အပိုဒျ ၆ နှငျ့ အပိုဒျ ၇ နှငျ့ နိုငျငံသားနှငျ့ နိုငျငံရေးအခှငျ့အရေးဆိုငျရာ သဘောတူစာခြုပျ(ICCPR) အပိုဒျ ၁၆ တို့၌ “လူတိုငျးတှငျ ဥပဒအေရာ၌ လူသားအဖွဈ အသိအမှတျပွုပိုငျခှငျ့ရှိသညျ၊ ဥပဒေ၏ အကာအကှယျကို တူညီစှာ ခံစားပိုငျခှငျ့ ရှိသညျ” ဟု ဖောျပွထားပါသညျ။ ထို့ကွောငျ့ ၎င်းငျးတို့နှဈဦးသညျ တရားဥပဒရှေေ့မှောကျ၌ အသိအမှတျပွုပိုငျခှငျ့ နှငျ့ ဥပဒေ၏ အကာအကှယျတို့ကို ရရှိခွငျးမရှိခွငျးကိုလညျး တှေ့ရှိရသညျ။
ထို့ပွငျ အထကျပါ အမှုဖွဈစဉျမှ ကိုဗဈ-၁၉ ကူးစကျရောဂါကာလအတှငျး သာမနျဖွဈရိုးဖွဈစဉျမဟုတျသညျ့ တရားစီရငျရေး ဖွဈသညျကို ထငျရှားစှာ ညှနျးဆိုပွနသေညျ။ ကူးစကျရောဂါကာလတှငျး အကဉြျးထောငျတှငျး လူဦးရပွေညျ့သိပျလကြျရှိ နသေညျကို ဖွလြှေော့ပေးရမညျ့အစား ငွိမျးခမြျးစှာ ဆန်ဒထုတျဖောျခွငျးကို ရာဇဝတျမှုမွောကျသကဲ့သို့ အစောတလငြျ ပွဈဒဏျ ခမြှတျခွငျးသညျ နောငျထပျမံဖွဈပေါျလာနိုငျမညျ့ ဆန်ဒထုတျဖောျခွငျးမြားကို ရပျတနျ့သှားစရေနျ သတိပေးဟနျ့တားသညျ့ သဘောကို ဖောျဆောငျလကြျရှိသညျ။ သို့ဖွဈ၍ အသှငျးကူးပွောငျးလကြျရှိသော မွနျမာနိုငျငံတှငျ တရားစီရငျရေးဆိုငျရာ အခနျးကဏ်ဍကို မေ့လြော့မထားသငျ့ဘဲ မှနျကနျ၊မြှတသော တရားစီရငျရေးစနဈ ဖွဈထှနျးလာစရေနျ အမွနျဆုံး အကောငျအထညျဖောျဆောငျရှကျရမညျဖွဈသညျ။ မွနျမာနိုငျငံတရားစီရငျရေးစနဈသညျ (Common Law Legal System) ကို အခွခေံထားသောစနဈဖွဈသညျ့အလြောကျ တရားစီရငျရေးစနဈတှငျ ပွုပွငျ၊ ပွောငျးလဲသငျ့သညျ မြားကို ပွုပွငျ၊ပွောငျးလဲရမညျဖွဈသညျ။ ထိုကဲ့သို့ ပွုပွငျရာတှငျ အမှီအခိုကငျးသော၊ ပှငျ့လငျးမွငျသာမှု ရှိသော၊ မြှတမှုရှိသော တရားရေးကဏ်ဍဖွဈထှနျးလာစရေနျ ပွုပွငျ၊ပွောငျးလဲရမညျဖွဈသညျ။ ထို့ပွငျ ဆန်ဒထုတျဖောျမှုမြားကို ကနျ့သတျထားသော ဖိနှိပျထားသညျ့ဥပဒမြေားကိုလညျး အမွနျဆုံး ပွငျဆငျ၊ဖွညျ့စှကျရမညျဖွဈသညျ။ ထိုကဲ့သို့သော ပွုပွငျ၊ ပွောငျးလဲမှုမြားကို ခွလှေမျးသဈတဈရပျအနဖွေငျ့ ဦးဆုံးဖောျဆောငျနိုငျရနျအတှကျ တရားရေးဝနျကွီးဌာနကို အမွနျဆုံး ဖှဲ့စညျးပါရနျ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြား ကူညီစောငျ့ရှောကျရေးအသငျး (AAPP) မှ တိုကျတှနျးအပျပါသညျ။
ဆကျသှယျမေးမွနျးရနျ
နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြား ကူညီစောငျ့ရှောကျရေးအသငျး
တိတျနိုငျ (အတှငျးရေးမှူး) +၉၅(၀) ၉၄၂ ၈၀၂ ၃၈၂၈
ဘိုကွညျ (တှဲဘကျအတှငျးရေးမှူး) +၉၅(၀) ၉၄၂ ၅၃၀ ၈၈၄၀
အောငျမြိုးကြောျ (ရနျကုနျရုံးတာဝနျခံ) +၉၅(၀) ၉၄၂ ၈၁၁ ၇၃၄၈
ဒေါငျးလော့ရယူရနျ Chronology September Myanmar (Final)
နိုငျငံရေးအကဉြျးသားစာရငျးဒေါငျးလော့ရယူရနျ 32 Remaining PP list Burmese
အမှုရငျဆိုငျစာရငျးဒေါငျးလော့ရယူရနျ 539 Facing Trial List (Burmese) Updated on 30 September 2020
၆၆(ဃ) အမှုရငျဆိုငျစာရငျးဒေါငျးလော့ရယူရနျ 66 (D) total list(new) Updated
