၂၀၂ဝ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ၊ လစဉ်အစီရင်ခံစာ နှင့်နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားစာရင်းထုတ်ပြန်ချက်
တဈလအတှငျးသုံးသပျခကြျ
ဩဂုတျလအတှငျး တကျကွှလှုပျရှားသူနှငျ့ အရပျသား စုစုပေါငျး (၉) ဦး အမှုဖှငျ့၊ တရားစှဲဆိုခွငျးခံခဲ့ရသညျ။ ထို (၉) ဦးအနကျမှ ရခိုငျပွညျနယျ၊ ကြောကျဖွူ နှငျ့ အမျးမွို့နယျမြားမှ အရပျသား (၄) ဦးသညျ အကွမျးဖကျမှုတိုကျဖကြျရေးဥပဒေ ပုဒျမ ၅၀(ည)၊ ၅၂(က)၊ အိန်ဒိယအကျဥပဒေ ၁၉(စ)၊ ရနျကုနျတိုငျးဒသေကွီးမှ တကျကွှလှုပျရှားသူ (၃) ဦးသညျ ငွိမျးခမြျးစှာ စုဝေးခှငျ့ နှငျ့ ငွိမျးခမြျးစှာ စီတနျးလှညျ့လညျခှငျ့ (ငွိမျး၊စု၊စီ) ဥပဒေ ပုဒျမ ၂ဝ နှငျ့ ပဲခူးတိုငျးဒသေကွီးမှ အရပျသား (၂) ဦးသညျ ငွိမျး၊စု၊စီဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉ တို့ဖွငျ့ အမှုဖှငျ့၊ တရားစှဲဆိုခွငျးကို ခံခဲ့ရသညျ။
ဩဂုတျလအတှငျး တကျကွှလှုပျရှားသူ နှငျ့ အရပျသား စုစုပေါငျး (၅၄) ဦး ဖမျးဆီးခွငျးခံခဲ့ရသညျ။ ထို (၅၄) ဦးအနကျမှ တကျကွှလှုပျရှားသူ (၃) ဦးသညျ ငွိမျး၊စု၊စီ ဥပဒေ ပုဒျမ ၂၀၊ တကျကွှလှုပျရှားသူ (၁) ဦးသညျ ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၄၆၈၊ အရပျသား (၂) ဦးသညျ ငွိမျး၊စု၊စီဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉ ဖွငျ့ ဖမျးဆီးခွငျးခံခဲ့ရပွီး ကနြျ (၄၈) ဦးသညျ ရခိုငျပွညျနယျ၊ ကြောကျတောျ၊ ပေါကျတော၊ မွောကျဦး၊ အမျး၊ စဈတှေ၊ ပုဏ်ဏာကြှနျးနှငျ့ ကြောကျဖွူမွို့နယျမြားမှ အရပျသားမြားဖွဈကွသညျ။
ဩဂုတျလအတှငျး စုစုပေါငျး (၉) ဦး ပွဈဒဏျ ခမြှတျခွငျးခံခဲ့ရသညျ။ ထို (၉) ဦးအနကျမှ တကျကွှလှုပျရှားသူ (၂) ဦးသညျ ငွိမျး၊စု၊စီဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉၊ ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၄၆၈ ဖွငျ့ ထောငျဒဏျခမြှတျခွငျးခံခဲ့ရပွီး ကနြျ (၇) ဦးအား အကွမျးဖကျမှု တိုကျဖကြျရေးဥပဒေ ပုဒျမ ၅၀၊ ၅၂(က) ဖွငျ့ စှဲဆိုထားသောစှဲခကြျမြားကို သကျဆိုငျရာတရားရုံးအသီးသီးမှ ရုပျသိမျးပေးခဲ့သညျ။
ဩဂုတျလအတှငျး စုစုပေါငျး (၄၉) ဦး လှတျမွောကျခဲ့သညျ။ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားနှဈဦးဖွဈသော ကိုနမြေိုးဇငျ၊ ကိုသိနျးအောငျမွတျတို့သညျ ကနြျးမာရေးကောငျးမှနျခွငျးမရှိကွောငျး သိရှိရသညျ။
ထို့ပွငျ ဩဂုတျလအတှငျး ရက်ခိုငျ့တပျတောျ(AA)မှ ရခိုငျပွညျလှတျမွောကျရေးပါတီ (ALP) အဖှဲ့ဝငျ (၅) ဦး၊ သံဃာတောျ (၄) ပါးကို ဖမျးဆီးခဲ့ပွီး အမညျမသိ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့မှ ရှမျးပွညျနယျ၊ ကြောကျမဲမွို့နယျမှ အရပျသား (၄) ဦးကို ဖမျးဆီးခဲ့သညျ။
ထို့အတူ ဩဂုတျလအတှငျး ရက်ခိုငျ့တပျတောျ(AA)မှ ရခိုငျပွညျလှတျမွောကျရေးပါတီ (ALP) အဖှဲ့ဝငျ (၅) ဦး နှငျ့ ခငြျးလူငယျ (၃) ဦးတို့ကို ပွနျလညျ လှတျပေးခဲ့သညျ။
ရှဈလေးလုံးပွညျသူ့အရေးတောျပုံ
ဩဂုတျလ ၈ ရကျနေ့တှငျ စတငျခဲ့သော ရှဈလေးလုံးပွညျသူ့အရေးတောျပုံသညျ (၃၂) တိုငျခဲ့ပွီဖွဈသညျ။ သို့သောျလညျး မွနျမာနိုငျငံတှငျး ဒီမိုကရစေီရေး၊ ငွိမျးခမြျးရေးနှငျ့ အမြိုးသားပွနျလညျသငျ့မွတျရေးတို့တှငျ ရုနျးကနျနကွေရဆဲဖွဈသညျ။ ထို့ပွငျ တိုငျးရငျးသားအရေးနှငျ့ဆကျနှယျသော ပွညျတှငျးစဈသညျလညျး ခြုပျငွိမျးနိုငျခွငျးမရှိသေးခြေ။ မကြျမှောကျကာလတှငျလညျး တကျကွှလှုပျရှားသူမြား၊ ကြောငျးသားမြား၊ လယျသမားမြား၊ အလုပျသမားမြားနှငျ့ အရပျသားမြားသညျ ဘကျပေါငျးစုံမှ ဖိနှိပျ၊ ကနျ့သတျမှုမြားကို ရငျဆိုငျနကွေရဆဲဖွဈသညျ။ ထိုကဲ့သို့သော အခွအေနအေမြိုးမြိုးကွောငျ့ လူ့အခှငျ့အရေးဆိုသညျမှာ မှေးမှိနျ ပြောကျကှယျလုသော အနအေထားတှငျ ရှိနသေညျ။ ထို့ကွောငျ့ (၃၂) တိုငျခဲ့ပွီဖွဈသော ဒီမိုကရစေီမြှောျလငျ့ခကြျကို ဖောျဆောငျ ရနျမှာ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးလုပျငနျးစဉျတှငျ အဓိကဩညျ့ လူ့အခှငျ့အရေးကို ကာကှယျမွှငျ့တငျပေးခွငျး၊ ငွိမျးခမြျးရေးလုပျငနျးစဉျ ကို အမွနျဆုံးအကောငျအထညျဖောျဆောငျရှကျခွငျး၊ ဖိနှိပျထားသော ဥပဒမြေားကို ပွငျဆငျခွငျး/ဖကြျသိမျးခွငျး၊ နိုငျငံသားမြား၏ အခှငျ့အရေးမြားကို မွှငျ့တငျပေးမညျ့ ဥပဒမြေားကို ရေးဆှဲ ပွဌာနျးခွငျး၊ ဖမျးဆီး/တရားစှဲဆို/ပွဈဒဏျခမြှတျခွငျးခံထားရသော နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြားနှငျ့ ထောငျတှငျးနှငျ့ ထောငျပွငျပမှ တရားရငျဆိုငျနကွေသူရမြားကို ခွှငျးခကြျမရှိ အမွနျဆုံး ပွနျလညျ လှတျပေးခွငျး စသညျတို့ကို ဆောငျရှကျပေးရမညျဖွဈသညျ။ ထို့ကွောငျ့ နိုငျငံသားမြား၏ အကြိုးစီးပှားကိုရှေးရှု၍ အစိုးရအနေ ဖွငျ့ ကဏ်ဍအလိုကျ အမွနျဆုံး ဖောျဆောငျပေးပါရနျ တိုကျတှနျးအပျပါသညျ။
အနီးစပျဆုံးဥပမာအားဖွငျ့ ဩဂုတျလ ၂ဝ ရကျနေ့က လှတျတောျနှဈရပျတှငျ အတညျပွုခဲ့သညျ့ ၁၉၅၉ တပျမတောျအကျဥပဒေ ပွငျဆငျခကြျသညျ ယခငျက သုံးနှဈအတှငျးသာ စီရငျခှငျ့ရှိသညျ့ စဈတရားရုံး၏ စီရငျခှငျ့ကို ကာလစညျးကမျးသတျ ပယျဖကြျရာ ရောကျနသေညျ့သဘောကို တှေ့ရှိရသညျ။ ထို့ကွောငျ့ တခြိနျတှငျ ပွနျလညျပေါျပေါကျလာနိုငျသညျ့ တပျမတောျအတှငျးမှ ရာဇဝတျမှုမြားအား အရပျဘကျတရားရုံးသို့ လှဲပွောငျးစီရငျခှငျ့ကို ဟနျ့တားပိတျဆို့လိုကျရာရောကျကွောငျး သုံးသပျနိုငျသညျ။
လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျ၊ပွောဆိုခှငျ့
ဩဂုတျလအတှငျးတှငျလညျး မွနျမာနိုငျငံ၌ လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျပွောဆိုခှငျ့သညျ အပွုသဘောဆောငျသော တိုးတကျ မှုမြားမရှိဘဲ ထိခိုကျလှယျသော အနအေထားတှငျသာ ဆကျလကျရှိနသေညျကို တှေ့ရှိရသညျ။ ထို့ပွငျ ထိုအခှငျ့အရေးကို ကငြ့ျသုံးသူမြားသညျလညျး နညျးမြိုးစုံဖွငျ့ ဖိနှိပျခွငျးမြားကို ရငျဆိုငျနကွေရသညျ။ ဩဂုတျလအတှငျး ဒီမိုကရစေီနှငျ့ ငွိမျးခမြျးရေး အမြိုးသမီးအဖှဲ့ (DPW) မှ ဒေါျစိနျထှေးသညျ ငွိမျးခမြျးစှာစုဝေးခှငျ့နှငျ့ ငွိမျးခမြျးစှာစီတနျးလှညျ့လညျခှငျ့ (ငွိမျး၊စု၊စီ) ဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉ ဖွငျ့ ပွဈဒဏျခမြှတျခွငျးခံခဲ့ရသညျသာမက ငွိမျး၊စု၊စီ ဥပဒေ ပုဒျမ ၂ဝ ဖွငျ့လညျး တရားစှဲဆိုခွငျး ခံခဲ့ရသညျ။ ထိုမြှသာမက ကရငျလူငယျ စသိနျးဇောျမငျးနှငျ့ စောစကှာလာတို့သညျ ငွိမျး၊စု၊စီ ဥပဒေ ပုဒျမ ၂၀၊ ပဲခူးတိုငျးဒသေကွီး၊ ရှကေငြျမွို နယျမှ အရပျသားနှဈဦးဖွဈသညျ့ ဦးအောငျမိုးဇောျနှငျ့ ဦးကွညျဝငျးတို့သညျ ငွိမျး၊စု၊စီ ဥပဒေ ပုဒျမ ၁၉ ဖွငျ့ ဖမျးဆီး၊ တရားစှဲဆိုခွငျးခံထားသညျ။ ထို့ပွငျ ရခိုငျပွညျနယျ၊ စဈတှမွေို့မှ လူမှုရေးလှုပျရှားသူ ဦးစိုးနိုငျသညျ ဆကျသှယျရေးဥပဒေ ပုဒျမ ၆၆ (ဃ) ဖွငျ့ အမှုဖှငျ့ခွငျးခံထားရပွီး ရှဝေါရောငျ ဆရာတောျ ဦးစိန်တိတသညျ ရာဇသတျကွီးပုဒျမ ၅၀ဝ ဖွငျ့ ပွောငျးလဲစဈဆေးရနျ အမိနျ့ခမြှတျခွငျးခံခဲ့ရကာ ဆရာတောျ ဦးသောဘိတ (အလငျ်ကာကွယျ) သညျလညျး ဆကျသှယျရေးဥပဒေ ပုဒျမ ၆၆ (ဃ) ဖွငျ့ စှဲခကြျတငျရနျ အမိနျ့ခမြှတျခွငျး ခံခဲ့ရသညျ။
အထကျပါအမှုဖွဈစဉျမြားကို သုံးသပျကွညျ့ခွငျးအားဖွငျ့ မွနျမာနိုငျငံ၏ လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျပွောဆိုခှငျ့ အတိုငျးအတာသညျ မညျမြှအထိ ကဆြငျးနသေညျကို တှေ့ရှိနိုငျမညျဖွဈသညျ။ နိုငျငံတဈနိုငျငံ၏ လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျပွောဆိုခှငျ့အခွအေနကေို တိုးတကျရနျအတှကျ ဆောငျရှကျရနျမှာ အစိုးရ၏တာဝနျဖွဈသညျ။ ဥပဒရေေးရာအနဖွေငျ့ အစိုးရမှ ထိုအခှငျ့အရေးကို အာမခံ ပေးထားသညျ့ နိုငျငံတကာဥပဒမြေားကို လေးစားလိုကျနာ၍ အတညျပွုလကျမှတျ ရေးထိုးခွငျး၊ အဆိုပါအခှငျ့အရေးကို အာမခံ ပေးနိုငျသညျ့ အစီအမံမြားကို စနဈတကခြမြှတျ၍ ဆောငျရှကျခွငျး စသညျတို့ကို လုပျဆောငျရပမေညျ။ ထို့အပွငျ အရပျဘကျ အဖှဲ့အစညျးမြားနှငျ့လညျး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရနျလိုအပျသညျ။
အကဉြျးထောငျ/အခြုပျထောငျမြားတှငျး အခွအေနမြေား
မွနျမာနိုငျငံရှိ အကဉြျးထောငျ/အခြုပျထောငျမြားအတှငျး အခွအေနမြေားသညျ သိသာထငျရှားစှာ ပွောငျးလဲခွငျးမရှိသေးကို တှေ့ရှိရသညျ။ အထူးသဖွငျ့ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျခွငျးနညျးလမျးကို အသုံးပွု၍ ဝနျခံလာစရေနျပွုလုပျခွငျးနှငျ့ အပွဈပေးခွငျး တို့သညျ မကြျမှောကျကာလထိတိုငျအောငျ ဆကျလကျရှိနခွေငျးသညျ အလှနျအမငျးစိုးရိမျဖှယျရာ အခွအေနတေဈရပျဖွဈသညျ။ ဩဂုတျလအတှငျးတှငျ မန်တလေးလူငယျသငျတနျးကြောငျး၌ ထိနျးသိမျးခွငျးခံထားရသော လူငယျငါးဦးသညျ ၎င်းငျးတို့ကို ထိနျးသိမျး ထားရှိရာ သငျတနျးကြောငျးမှ ထှကျပွေးသောကွောငျ့ ဝိုငျးဝနျးထိုးကွိတျခွငျးခံခဲ့ရပွီး အသကျ ၁ရ နှဈအရှယျ လူငယျနှဈဦး သဆေုံးသှားခဲ့သညျ။ တဈဦးမှာ ဆေးကုသမှု ခံယူခဲ့ရသညျ။ ထိုလူငယျနှဈဦး သဆေုံးခဲ့မှုနှငျ့ပတျသကျ၍ လူသတျမှုအဖွဈ ပွောငျးလဲအမှုဖှငျ့ကာ လကျရှိတှငျ အဆိုပါသငျတနျးကြောငျးမှ သံသယရှိသူဝနျထမျးငါးဦးအား ခေါျယူ၍ ဖမျးဆီးစဈဆေးလကြျ ရှိသညျဟု ရဲတပျဖှဲ့တာဝနျရှိသူမြား၏ အဆိုအရသိရှိရသညျ။ ထို့ပွငျ ဘိုကလေးမွို့နယျ၊ မွငျးကကုနျးရဲစခနျးတှငျ ဖမျးဆီး ခြုပျနှောငျခွငျးခံထားရသညျ့ အမြိုးသားတဈဦးသညျ ခန်ဓာကိုယျအနှံ့ဒဏျရာမြားဖွငျ့ သဆေုံးသှားခဲ့သညျ။ ထိုသဆေုံးမှုအတှကျ ခရိုငျအဆငျ့ စုံစမျးစဈဆေးရေးခုံအဖှဲအား ဖှဲ့စညျး၍ ရဲစခနျးတာဝနျရှိသူမြားကို စဈဆေးမညျဖွဈကွောငျး တိုငျးရဲတပျဖှဲ့မှူးရုံးမှ ဒုတိယရဲမှူးကွီးထှနျးရှမှေ ပွောကွားခဲ့သညျ။
ထိုအမှုဖွဈစဉျမြားနှငျ့ပတျသကျ၍ အရေးယူဆောငျရှကျမှုမြား လုပျဆောငျလကြျရှိနသေညျ့အပေါျ ကွိုဆိုပွီး ပှငျ့လငျးမွငျသာမှု ရှိစှာဖွငျ့ ဆောငျရှကျပေးပါရနျလညျး တိုကျတှနျးအပျပါသညျ။ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုသညျ လူ့ဂုဏျသိက်ခာကို လေးစားမှုမရှိကွောငျး ညှနျးဆိုပွသနပွေီး အခှငျ့အာဏာကို လှဲမှားစှာဖွငျ့ အသုံးခခြွငျးဖွဈသညျ။ ကမ်ဘာ့ကုလသမဂ်ဂ၏ ဥပဒကေို ကွပျမတျထိနျးသိမျးသူ မြား စောငျ့ထိနျးရမညျ့ ကငြ့ျဝတျမြား၏ အပိုဒျ ၂ နှငျ့ အပိုဒျ ၅ တို့တှငျ လူ့ဂုဏျသိက်ခာကို လေးစားလိုကျနာရမညျဟု ဖောျပွထားပွီး ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုမှ ကာကှယျမှုပေးထားသညျ။ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျခွငျးကွောငျ့ ရုပျပိုငျးဆိုငျရာနှငျ့ စိတျပိုငျးဆိုငျရာတို့ကို ထိခိုက ျစသေညျသာမက ၎င်းငျးတို့ ပွနျလညျလှတျမွောကျလာခြိနျတှငျလညျး လူမှုပတျဝနျးကငြျနှငျ့ ပွနျလညျပေါငျးစပျရာ၌ သကျရောကျ မှုမြားကို ဖွဈပေါျစသေညျ။ ထို့ကွောငျ့ အကဉြျးထောငျ၊ အခြုပျထောငျမြားအတှငျး ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုမြား ထပျမံဖွဈပှားခွငျး မရှိစရေနျအတှကျ ကွပျမတျစှာဖွငျ့ လုပျဆောငျရနျလိုအပျသညျ။ ထို့အပွငျ သကျဆိုငျရာတာဝနျရှိသူမြားကို လူ့အခှငျ့အရေးနှငျ့ ပတျသကျသော အသိပညာမြား၊ နိုငျငံသားနှငျ့ နိုငျငံရေးအခှငျ့အရေးဆိုငျရာ သဘောတူစာခြုပျ (ICCPR)၊ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုနှငျ့ အခွားရကျစကျ၍လူမဆနျသော သို့မဟုတျ လူ့ဂုဏျသိက်ခာကို ကဆြငျးစသေောဆကျဆံမှု သို့မဟုတျ ပွဈဒဏျပေးမှု ဆနျ့ကငြျရေး နိုငျငံတကာသဘောတူစာခြုပျ (UNCAT) စသညျ့ စာခြုပျမြားနှငျ့ပတျသကျသော အသိပညာမြားကို ပို့ခပြေးရမညျဖွဈသညျ။ ထို့နောကျ ကြူးလှနျသူမြားကို ထိရောကျစှာအရေးယူခွငျးအားဖွငျ့ ထိခိုကျနဈနာသူမြားအတှကျ တရားမြှတမှုကို ဖောျဆောငျပေး ရမညျ။
နိုငျငံသား နှငျ့ နိုငျငံရေးအခှငျ့အရေး ဆုံးရှုံးမှုမြား
မွနျမာနိုငျငံအတှငျး နိုငျငံသားနှငျ့ နိုငျငံရေးအခှငျ့အရေးမြား ဆုံးရှုံးလကြျရှိသညျကို ဩဂုတျလအတှငျး ဖွဈပှားခဲ့သညျ့ အမြိုးမြိုး သောဖွဈစဉျမြားက ထငျရှားစှာ ထုတျဖောျပွသလကြျရှိသညျ။
- လကျပံတနျးကြောငျးသားသပိတျနှငျ့ဆကျနှယျ၍ ထောငျဒဏျခမြှတျခွငျးခံခဲ့ရပွီး ရှေ့နအေဖွဈမှ ထုတျပယျခွငျးခံခဲ့ရ သော ဒေါျခငျခငျကြောျသညျ ရှေ့နလေိုငျစငျကို ပွနျလညျအပျနှံခဲ့ရခွငျး၊
- လကျပံတနျးကြောငျးသားသပိတျတှငျပါဝငျခဲ့သော ကြောငျးသားတို့၏အမှုမြားကို ပိတျသိမျးခဲ့သောျလညျး ဗမာနိုငျငံလုံး ဆိုငျရာ ကြောငျးသားသမဂ်ဂမြားအဖှဲ့ခြုပျ (ဗကသ) ဟောငျး ကိုအောငျသနျ့ဇငျဦး (ခ) ကိုလငျးထကျနိုငျ (ခ) ဂြိမျးကို စှဲဆိုထားမှုအား တရားလိုဘကျမှ ပိတျသိမျးပေးခွငျးမရှိသောကွောငျ့ ကိုအောငျသနျ့ဇငျဦး (ခ) ကိုလငျးထကျနိုငျ (ခ) ဂြိမျးသညျ လေးနှဈကြောျကွာ အမှုရငျဆိုငျခဲ့ရပွီးနောကျ ပွဈဒဏျခမြှတျခံခဲ့ရခွငျး၊
- စဈရေးပဋိပက်ခ ပွငျးထနျလကြျရှိသော ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးရှိ ဘူးသီးတောငျ၊ ကြောကျတောျ၊ မွောကျဦး၊ မငျးပွား နှငျ့ အမျးမွို့နယျတို့ရှိ ကြေးရှာအုပျစု (၁၅) အုပျစုတှငျ မဲစာရငျး မကပျနိုငျခွငျး၊ ရှမျးပွညျနယျတောငျပိုငျး၊ မွနျမာ-ထိုငျး နယျစပျတှငျ ခိုလှုံနထေိုငျကွသညျ့ ရှမျးစဈဘေးဒုက်ခသညျခွောကျထောငျကြောျသညျ လာမညျ့ရှေးကောကျပှဲတှငျ မဲပေးပိုငျခှငျ့ ဆုံးရှုံးနဆေဲဖွဈခွငျး၊
- သားဖွဈသူဗိုလျမှူး ရက်ခိုငျ့တပျတောျ (AA) အတှငျးသို့ ဝငျရောကျသှားသောကွောငျ့ လာမညျ့ရှေးကောကျပှဲတှငျ ရခိုငျပွညျနယျ၊ ကြောကျဖွူမွို့နယျမှ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမညျ့ ရခိုငျအမြိုးသားပါတီ (ANP) ကိုယျစားလှယျလောငျး ဦးဖိုးစံသညျ ကိုယျစားလောငျးအဖွဈမှ ပယျခခြံခဲ့ရခွငျး၊
- ရခိုငျပွညျနယျတှငျ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျရနျ ကိုယျစားလှယျလောငျးလြှောကျလှာ တငျခဲ့သညျ့ အစ်စလာမျဘာသာဝငျ ငါးဦးတို့၏ ကိုယျစားလှယျလောငျးလြှောကျလှာမြား ပယျခခြံခဲ့ရခွငျး၊
နိုငျငံသား အခှငျ့အရေးဆိုသညျမှာ နိုငျငံသားတို့၏ အသကျရှငျခှငျ့နှငျ့ လှတျလပျခှငျ့တို့ကို အစိုးရက တရားလကျလှတျ ဝငျရောကျ နှောကျယှကျခွငျးမှ ကာကှယျပေးသော အခှငျ့အရေးမြားကို ဆိုလိုသညျ။ နိုငျငံရေးအခှငျ့အရေးဆိုသညျမှာ တိုငျးပွညျအစိုးရ၏ လုပျငနျးရေးရာမြားတှငျ နိုငျငံသားမြား ပါဝငျပတျသကျခှငျ့ကို ဆိုလိုပါသညျ။ မွနျမာနိုငျငံတှငျ ထိုအခှငျ့အရေးမြားသညျ အကနျ့အသတျဖွငျ့သာရှိနသေညျမှာ ငွငျးဆိုဖှယျရာမရှိပေ။ နိုငျငံတဈနိုငျငံတှငျ နိုငျငံသားနှငျ့ နိုငျငံရေးအခှငျ့အရေးမြားကို ဖောျဆောငျပေးနိုငျမှသာ ဒီမိုကရစေီကို ဖောျဆောငျနသေော အစိုးရတဈရပျဟု ညှနျးဆိုနိုငျမညျဖွဈသညျ။ မွနျမာနိုငျငံတှငျ နိုငျငံသားနှငျ့ နိုငျငံရေးအခှငျ့အရေးမြားကို ဖောျဆောငျပေးခွငျးသညျ အသှငျကူးပွောငျးရေးတှငျ မရှိမဖွဈလုပျငနျးစဉျတဈရပျ ဖွဈသညျ့အတှကျ အမွနျဆုံးအကောငျအထညျဖောျ ဆောငျရှကျပေးပါရနျ တိုကျတှနျးအပျပါသညျ။ ထို့အပွငျ စဈရေးပဋိပက်ခမြား ဖွဈပှားရာဒသေမြားတှငျ နထေိုငျလကြျရှိသညျ့ ဌာနတေိုငျးရငျးသားမြား မဲပေးခှငျ့ ဆုံးရှုံးမှုမရှိစရေနျလညျး ဆောငျရှကျပေးပါရနျ တိုကျတှနျးအပျပါသညျ။
တိုငျးရငျးသားဒသေမြားတှငျ ဖွဈပှားလြှကျရှိသော ပဋိပက်ခမြား၏ အကြိုးဆကျမြား
ဩဂုတျလအတှငျးတှငျ တိုငျးရငျးသားဒသေမြား၌ လကျနကျကိုငျတိုကျပှဲမြားဆကျလကျဖွဈပှားဆဲဖွဈပွီး ဌာနတေိုငျးရငျးသား မြားသညျ ဖမျးဆီး၊ တရားစှဲဆိုမှုမြားကို ဆကျလကျရငျဆိုငျနကွေရသညျ။ ထို့ပွငျ သံသယဖွငျ့ ဖမျးဆီး ခေါျဆောငျခွငျးခံခဲ့ရကာ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုမြားလညျး ဆကျလကျ ဖွဈပေါျလကြျရှိသညျကို တှေ့ရသညျ။ ဩဂုတျလအတှငျးဖွဈပှားခဲ့သော ဖွဈစဉျမြား အနကျမှ ဖွဈစဉျတခြို့ကို အောကျတှငျ ကောကျနုတျဖောျပွထားသညျ။
ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုမြား
- မွောကျဦးမွို့နယျအခွစေိုကျ တပျရငျး (၃၇၇) မှ ဖမျးဆီးထားသော ရခိုငျပွညျနယျ၊ မွောကျဦးမွို့နယျ၊ ပုစှနျဖကြေေးရှာ မှ ဦးစံရှလှေိုငျသညျ စဈဆေးခွငျးခံနရေစဉျကာလအတှငျး သဆေုံးသှားခွငျး၊
- အမှတျ ၇၅ရ တပျရငျးမှ တပျမတောျသားသုံးဦးသညျ ကြောကျဖွူပညာရေးကောလိပျတှငျ ဒုတိယနှဈတကျရောကျနေ သော ရခိုငျပွညျနယျ၊ အမျးမွို့နယျ၊ ပဉြျးတောကြေးရှာမှ မောငျညီညီစိုးကို ရိုကျနှကျစဈဆေးခဲ့ခွငျး (ရိုကျနှကျမှုဖွဈပှား သညျ့နေ့တှငျ မောငျညီညီစိုးကို ဆေးဖိုးအဖွဈ ငှကေပြျသုံးသောငျးပေးခဲ့ပွီး နောကျတဈနေ့တှငျ ငှကေပြျသုံးသိနျး ထပျမံ ပေးခဲ့ကွောငျး၊ ဖွဈစဉျတှငျပါဝငျသညျ့ တပျမတောျသားမြားကို စဈစညျးကမျးအရ အရေးယူသှားမညျဖွဈကွောငျး တပျမတောျမှ သတငျးထုတျပွနျခဲ့သညျ)၊
- ကြောကျဖွူမွို့နယျ၊ ဇငျခြောငျးကြေးရှာမှ ရှာသားနှဈဦးဖွဈသညျ့ ကိုမောငျအေးနိုငျနှငျ့ ကိုဝငျးနိုငျတို့သညျ စဈကွောရေး ကာလအတှငျး ရိုကျနှကျစဈဆေး မေးမွနျးခွငျးခံခဲ့ရသဖွငျ့ ၎င်းငျးတို့နှဈဦး၌ ဒဏျရာဒဏျခကြျမြား ဖွဈပေါျနခွေငျး၊
- တပျမတောျ တပျမ ၉၉ မှ ဖမျးဆီးခေါျဆောငျသှားခဲ့ပွီးနောကျ ပြောကျဆုံးသှားခဲ့သညျ့ ရှမျးပွညျနယျမွောကျပိုငျး၊ မူဆယျမွို့နယျနှငျ့ နမျ့ခမျးမွို့နယျမှ ပလောငျအမြိုးသားသုံးဦးကို သုံးလကွာမှ သဆေုံးလကြျပွနျလညျတှေ့ရှိခဲ့ရခွငျး (တပျမ ၉၉ တပျမမှူး ဗိုလျမှူးကွီးလှမိုးမှ ထိုဖွဈစဉျနှငျ့ပတျသကျ၍ တပျမတောျမှ စိစဈပေးမညျ့အကွောငျးနှငျ့ ကြူးလှနျသညျဟု စိစဈတှေ့ရှိလြှငျ အရေးယူသှားမညျဟု သိရှိရသညျ)၊
မညျသညျ့ပုံစံဖွငျ့မဆို ထိနျးသိမျးထားမှု သို့မဟုတျ အကဉြျးကနြမှေုမြားအောကျတှငျ ရှိနသေူမြားကို ကာကှယျရနျအတှကျ ဥပဒသေမြား၏ အပိုဒျ ၆ တှငျ မညျသညျ့ပုံစံဖွငျ့မဆို ထိနျးသိမျးထားမှု သို့မဟုတျ အကဉြျးကနြမှေုမြားအောကျတှငျ ရှိနသေူမြား ကို ညှဉျးပနျးနှိပျစကျခွငျး၊ ရကျစကျ၍ လူမဆနျသော၊ လူ့ဂုဏျသိက်ခာကိုကဆြငျးစသေော ပွုမှုဆကျဆံခွငျး သို့မဟုတျ အပွဈပေး ခွငျးမြား မပွုလုပျရဟု ဖောျပွထားသညျ။ မွနျမာနိုငျငံ၌ နှဈပေါငျး ၇ဝ ကြောျကွာ ဖွဈပှားခဲ့သညျ့ လကျနကျကိုငျတိုကျပှဲမြား အတှငျး ဌာနတေိုငျးရငျးသားမြားစှာသညျ အမြိုးမြိုးသော ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုမြားကို ရငျဆိုငျခံစားခဲ့ကွရသောျလညျး ၎င်းငျးတို့ အတှကျ တရားမြှတမှုကို ဖောျဆောငျပေးနိုငျခဲ့ခွငျး မရှိပါ။ လကျနကျကိုငျတိုကျပှဲမြား ဆကျလကျဖွဈပှားနသေရှေ့ လူ့အခှငျ့ အရေးခြိုးဖောကျမှုမြားလညျး ဆကျလကျရှိနေဦးမညျဖွဈသညျ။ ထို့ကွောငျ့ အစိုးရအနဖွေငျ့ ငွိမျးခမြျးရေးကို အမွနျဆုံး အကောငျအထညျဖောျဆောငျရှကျရနျ လိုအပျသညျ။ ဩဂုတျလအတှငျးတှငျ ပွညျထောငျစုငွိမျးခမြျးရေးညီလာခံ (၂၁) ရာစုပငျလုံ စတုတ်ထအစညျးအဝေးအား ကငြျးပပွီးစီးခဲ့သောျလညျး ရက်ခိုငျ့တပျတောျ (AA) ကို ညီလာခံတကျရောကျခှငျ့ မပွုခဲ့ပါ။ ထိုအခွငျး အရာသညျ ငွိမျးခမြျးရေးနှငျ့ အမြိုးသားပွနျလညျသငျ့မွတျရေး လုပျငနျးစဉျကို နှောငျ့နှေးစသေညျ။ ထို့အပွငျ ပဋိပက်ခဖွဈပှားရာ ဒသေတှငျ နထေိုငျကွသညျ့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားမြားအတှကျ မြားစှာ ထိခိုကျနဈနာစသေညျ။ တိုငျးရငျးသားအဖှဲ့အစညျးမြား အားလုံး အလုံးစုံပါဝငျ၍ ဆှေးနှေးမှသာလြှငျ စဈမှနျသော ငွိမျးခမြျးရေးကို အကောငျအထညျဖောျနိုငျမညျ ဖွဈသညျ။
အခွားတဖကျတှငျလညျး ရခိုငျဒသေ၌ ကိုဗဈ-၁၉ အသကျရှူလမျးကွောငျးဆိုငျရာ ကူးစကျရောဂါကို ဆိုးရှားစှာ ရငျဆိုငျနေ ကွရခြိနျဖွဈသညျ။ သို့သောျလညျး စကျတငျဘာလကုနျအထိ တပျမတောျမှ ထပျမံတိုးမွငျ့ပေးခဲ့သော အပဈရပျသကျတမျးတှငျ ရခိုငျဒသေနှငျ့ ခငြျးပွညျနယျ၊ ပလကျဝမွို့နယျတို့ ပါဝငျခွငျးမရှိပါ။ ထိုအခွငျးအရာသညျ စိုးရိမျဖှယျရာ အခွအေနတေဈရပျဖွဈပွီး လကျနကျကိုငျတိုကျပှဲမြားကွောငျ့ ဒသေခံတိုငျးရငျးသားမြားအနဖွေငျ့ ရောဂါကာကှယျရေးမြားကို ထိရောကျစှာ လုပျဆောငျ နိုငျမညျမဟုတျပေ။ ထို့ကွောငျ့ အဆိုပါဒသေမြားတှငျ ကူးရောဂါစကျ ကာကှယျရေးလုပျငနျးမြားကို ထိရောကျစှာလုပျဆောငျနိုငျ ရနျအတှကျ အစိုးရမှ နညျးလမျးမြားရှာဖှေ၍ အမွနျဆုံးဆောငျရှကျပေးပါရနျ တိုကျတှနျးအပျပါသညျ။
ဆကျသှယျမေးမွနျးရနျ
နိုငျငံရေးအကဉြျးသားမြား ကူညီစောငျ့ရှောကျရေးအသငျး
တိတျနိုငျ အတှငျးရေးမှူး +၉၅(၀) ၉၄၂ ၈၀၂ ၃၈၂၈
ဘိုကွညျ တှဲဘကျအတှငျးရေးမှူး +၉၅(၀) ၉၄၂ ၅၃၀ ၈၈၄၀
အောငျမြိုးကြောျ ရနျကုနျရုံးတာဝနျခံ +၉၅(၀) ၉၄၂ ၈၁၁ ၇၃၄၈
ဒေါငျးလော့ရယူရနျ Burmese-Chronology-and-MiR-for-August-Edit
လကျကနြျနိုငျငံရေးအကဉြျးသားစာရငျးဒေါငျးလော့ရယူရနျ 33 Remaining PP list burmese
အမှုရငျဆိုငျဆဲစာရငျး 504 Facing Trial List (Burmese) Updated on 31 Aug 20
၆၆ (ဃ) မှတျတမျး ဒေါငျးလော့ရယူရနျ 66 (D) total list(new) Updated
